Lezersrecensie
Een haast bovenmenselijke prestatie
Misschien het moeilijkste boek dat ik ooit las. De eerste veertig bladzijden kon ik er geen vat op krijgen. Daar springt het verhaal heen en weer in de tijd, en tussen verschillende situaties: stukjes verslag van wat hij beleefde; de ondervraging door de politie als hij aangifte doet van een poging tot doodslag; wachten op een dokter in een ziekenhuis; en wat hij achter een deur-op-een-kier opvangt over wat zijn zuster aan haar man vertelt over wat Louis aan háár heeft verteld - met in cursief korte zinnen of hele passages met commentaar van Louis op wat hij zijn zuster hoort vertellen ….. Nog te volgen ? Terwijl het hele boek slechts draait om iets dat zich in weinig uren heeft afgespeeld.
Pas na een tijd komt er rust en begin je te ontdekken wat je eigenlijk leest.
Louis wordt ’s-avonds laat aangeklampt door een beeldschone man. Een nacht heerlijk met hem vrijen krijgt een bloedstollende afloop. Dit is geen fictie. Het is hem in werkelijkheid overkomen. Hij tracht met dit boek het diep zittend trauma van zich af schrijven dat hij eraan heeft overgehouden. Elk woord wat er die nacht is gezegd, elke handeling, elke beweging die hij zich herinnert probeert hij onder ogen te zien en te begrijpen. Haast ondoenlijk. “Mijn wil om alles te vertellen is omgeslagen in ademnood” zegt hij op blz.32. Misschien is hij aanvankelijk nog te zeer in verwarring om wat hij wil zeggen geordend op te schrijven. Vandaar dat moeizame begin.
‘Geschiedenis van Geweld’ is een minutieus en diepgravend zelfonderzoek. Zulke boeken zijn meestal deprimerend: de schrijver of zijn hoofdpersoon moet zijn mislukkingen kwijt. Louis niet. Zijn conclusies zijn, vooral tussen de regels door, dat hij ook op de meest benauwende en de meest onverhoedse momenten best goed heeft gehandeld. En daar ga ik als lezer graag in mee. Je krijgt geen medelijden maar bewondering. Dat is prettig.
Als goed schrijver weet hij bovendien in zijn relaas een enorme spanning te creëren. Vanaf de eerste regel weet je dat hij aan een poging tot doodslag is ontkomen, maar hoe hem dat lukte en wat er voor vreselijks is gebeurd is volmaakt onduidelijk. Slechts druppel voor druppel doseert hij zijn informatie. Daarmee houdt hij je stevig aan de lijn. Maar bovenal blijkt hij een fenomenaal psychologisch inzicht te hebben. Je leert niet alleen hemzelf in al zijn vezels kennen, ook ‘de ander’ wordt met een enorme dosis empathie tot op het bot geanalyseerd.
Dat leidt zelfs tot begrip voor diens handelen. Verrassend maar treffend. Scheldt hij Louis uit voor mietje ? Dan is dat omdat zijn eigen geaardheid hem dwars zit en hij die onder tafel moet schreeuwen. Pikt hij spullen weg wanneer Louis zich doucht ? Ach, een doodarme sloeber pikt natúúrlijk dingen weg, dat deed Louis zelf ook in zijn puberjaren. Komt het van kwaad tot erger ? Een kat in het nauw maakt rare sprongen. Het is een boek boordevol menselijkheid.
Ik ben blij dat ik zijn eerdere autobiografie: “Weg met Eddy Bellegueule” al had gelezen, waardoor ik een beeld had van zijn jeugd: het straatarme, barbaarse milieu waarin hij is opgegroeid en waaraan hij maar ternauwernood is ontkomen. Dat heb je hard nodig om dit tweede boek goed te begrijpen, vooral vanwege de vele verwijzingen naar dat milieu die zijn zuster opdist in wat zij haar man vertelt.
Dat beeld van die deur-op-een-kier waarachter hij naar zijn zuster staat te luisteren is overigens een prachtige metafoor. Het is de spiegel waarin hij met zichzelf discussieert. Zie de cursieve commentaren waarin hij meningen overweegt en weerlegt die anderen over het gebeurde hebben, om met zichzelf in het reine te komen. Hij legt zijn zuster zijn twijfels in de mond.
Heel opmerkelijk is ook het ‘Intermezzo’ dat hij invoegt tussen bladzijde 128 en 133. Daarin vertelt hij in alledaags proza dat hij, toen hij Geschiedenis van Geweld’ bijna af had, bij Faulkner een passage tegenkwam met een psychologische reactie die precies overeenkomt met zijn eigen handelen in zijn noodsituatie. Wéér een bewijs dat hij erop is gespitst zichzelf èn zijn lezer te overtuigen dat alles klòpt wat hij bedenkt en schrijft.
Na dat intermezzo volgen nog 70 bladzijden die niet meer gaan over die helse nacht maar over alles wat hem daarna overkwam. Een even minutieus verslag van minuut tot minuut, van elk gezegd woord en vooral van elke gedachte die in hem woedt, waaruit blijkt dat alles eigenlijk nog erger was dan je dacht. Het bezoek aan het ziekenhuis, ondervragingen op politiebureau’s, het forensisch onderzoek van zijn kwetsuren, sporenonderzoek in zijn flat, maar bovenal zijn panische angsten dat Reda zich zal komen wreken, dat hij aids van hem heeft opgelopen, dat hij nog maar kort zal leven. Zelfs beelden over zijn begrafenis spoken door zijn hoofd. Op zich niet zo indrukwekkend, maar ontstellend aangrijpend als je bedenkt dat je geen fictie leest, maar dat een gehavende man van vlees en bloed dit allemaal kwijt moet.
Aangrijpend is dit boek op elke bladzijde. Lees het als je wilt leren hoe mensen in elkaar kunnen zitten en hoe ze kunnen reageren in een onverhoeds levensbedreigende situatie.
Ik zag ergens dat hij een wonderkind wordt genoemd. Zelfs ‘de Mozart van de eenentwintigste eeuw’. Dat leek me wel erg veel van het goede. Maar na deze ‘Geschiedenis van Geweld’ kan ik in die kwalificaties een heel eind meegaan.
Pas na een tijd komt er rust en begin je te ontdekken wat je eigenlijk leest.
Louis wordt ’s-avonds laat aangeklampt door een beeldschone man. Een nacht heerlijk met hem vrijen krijgt een bloedstollende afloop. Dit is geen fictie. Het is hem in werkelijkheid overkomen. Hij tracht met dit boek het diep zittend trauma van zich af schrijven dat hij eraan heeft overgehouden. Elk woord wat er die nacht is gezegd, elke handeling, elke beweging die hij zich herinnert probeert hij onder ogen te zien en te begrijpen. Haast ondoenlijk. “Mijn wil om alles te vertellen is omgeslagen in ademnood” zegt hij op blz.32. Misschien is hij aanvankelijk nog te zeer in verwarring om wat hij wil zeggen geordend op te schrijven. Vandaar dat moeizame begin.
‘Geschiedenis van Geweld’ is een minutieus en diepgravend zelfonderzoek. Zulke boeken zijn meestal deprimerend: de schrijver of zijn hoofdpersoon moet zijn mislukkingen kwijt. Louis niet. Zijn conclusies zijn, vooral tussen de regels door, dat hij ook op de meest benauwende en de meest onverhoedse momenten best goed heeft gehandeld. En daar ga ik als lezer graag in mee. Je krijgt geen medelijden maar bewondering. Dat is prettig.
Als goed schrijver weet hij bovendien in zijn relaas een enorme spanning te creëren. Vanaf de eerste regel weet je dat hij aan een poging tot doodslag is ontkomen, maar hoe hem dat lukte en wat er voor vreselijks is gebeurd is volmaakt onduidelijk. Slechts druppel voor druppel doseert hij zijn informatie. Daarmee houdt hij je stevig aan de lijn. Maar bovenal blijkt hij een fenomenaal psychologisch inzicht te hebben. Je leert niet alleen hemzelf in al zijn vezels kennen, ook ‘de ander’ wordt met een enorme dosis empathie tot op het bot geanalyseerd.
Dat leidt zelfs tot begrip voor diens handelen. Verrassend maar treffend. Scheldt hij Louis uit voor mietje ? Dan is dat omdat zijn eigen geaardheid hem dwars zit en hij die onder tafel moet schreeuwen. Pikt hij spullen weg wanneer Louis zich doucht ? Ach, een doodarme sloeber pikt natúúrlijk dingen weg, dat deed Louis zelf ook in zijn puberjaren. Komt het van kwaad tot erger ? Een kat in het nauw maakt rare sprongen. Het is een boek boordevol menselijkheid.
Ik ben blij dat ik zijn eerdere autobiografie: “Weg met Eddy Bellegueule” al had gelezen, waardoor ik een beeld had van zijn jeugd: het straatarme, barbaarse milieu waarin hij is opgegroeid en waaraan hij maar ternauwernood is ontkomen. Dat heb je hard nodig om dit tweede boek goed te begrijpen, vooral vanwege de vele verwijzingen naar dat milieu die zijn zuster opdist in wat zij haar man vertelt.
Dat beeld van die deur-op-een-kier waarachter hij naar zijn zuster staat te luisteren is overigens een prachtige metafoor. Het is de spiegel waarin hij met zichzelf discussieert. Zie de cursieve commentaren waarin hij meningen overweegt en weerlegt die anderen over het gebeurde hebben, om met zichzelf in het reine te komen. Hij legt zijn zuster zijn twijfels in de mond.
Heel opmerkelijk is ook het ‘Intermezzo’ dat hij invoegt tussen bladzijde 128 en 133. Daarin vertelt hij in alledaags proza dat hij, toen hij Geschiedenis van Geweld’ bijna af had, bij Faulkner een passage tegenkwam met een psychologische reactie die precies overeenkomt met zijn eigen handelen in zijn noodsituatie. Wéér een bewijs dat hij erop is gespitst zichzelf èn zijn lezer te overtuigen dat alles klòpt wat hij bedenkt en schrijft.
Na dat intermezzo volgen nog 70 bladzijden die niet meer gaan over die helse nacht maar over alles wat hem daarna overkwam. Een even minutieus verslag van minuut tot minuut, van elk gezegd woord en vooral van elke gedachte die in hem woedt, waaruit blijkt dat alles eigenlijk nog erger was dan je dacht. Het bezoek aan het ziekenhuis, ondervragingen op politiebureau’s, het forensisch onderzoek van zijn kwetsuren, sporenonderzoek in zijn flat, maar bovenal zijn panische angsten dat Reda zich zal komen wreken, dat hij aids van hem heeft opgelopen, dat hij nog maar kort zal leven. Zelfs beelden over zijn begrafenis spoken door zijn hoofd. Op zich niet zo indrukwekkend, maar ontstellend aangrijpend als je bedenkt dat je geen fictie leest, maar dat een gehavende man van vlees en bloed dit allemaal kwijt moet.
Aangrijpend is dit boek op elke bladzijde. Lees het als je wilt leren hoe mensen in elkaar kunnen zitten en hoe ze kunnen reageren in een onverhoeds levensbedreigende situatie.
Ik zag ergens dat hij een wonderkind wordt genoemd. Zelfs ‘de Mozart van de eenentwintigste eeuw’. Dat leek me wel erg veel van het goede. Maar na deze ‘Geschiedenis van Geweld’ kan ik in die kwalificaties een heel eind meegaan.
5
Reageer op deze recensie
