Fijnzinnig en spannend

Fijn boek. Helemaal Wieringa. Niet zo dik en vrij ruim gedrukt, maar de intrige is ingenieus en heeft een thrillerachtige geur.
Een wetenschapper, docent taal- en letterkunde, krijgt het verzoek een biografie te schrijven over Viktor Tristan, een mysterieuze dichter, die door velen als een genie en taalvernieuwer wordt gezien en door anderen wordt verguisd. Zeventien jaar geleden is hij overleden en er is nog steeds geen biografie. Maar er is eigenlijk niets over hem bekend, afgezien van een paar baanbrekende dichtbundels en wat minder indrukwekkende bundels van latere tijd. Wat was het voor iemand en hoe leefde hij ? Wat waren zijn denkbeelden ?
Wieringa schrijft zijn verhaal als een documentaire over de naspeuringen die Jakob Keller, de wetenschapper, in verre oorden onderneemt. Iedereen en alles wordt met grote accuratesse beschreven als aanwezig en bestaand, maar is fictief. De personages die Keller ontmoet, hun leefwerelden, de natuur die hij aantreft, je gelooft dat hij er middenin staat, maar met de werkelijkheid heeft het niet van doen. Hele steden, eilanden, oerwouden zie je levendig voor je, maar Wieringa verzon ze.
Ondertussen bouwt hij met grote vindingrijkheid aan zijn intrige. Soms wordt ergens een steen gelicht, soms verzeilt hij in een dompig moeras. Dan ruikt hij iets maar stuit op onwil om hem zijn vinger er achter te laten krijgen. Pas aan het einde ontdek je hoe slim het in elkaar zit en valt alles op zijn plaats.
En wat een kleurrijke mensen kom je tegen. Een verschrompelende weduwe van een onderzoeker die eerder wel eens iets vaags over Tristan publiceerde. Je ziet een schrikachtig, verongelijkt vogeltje zitten. Je ontmoet een schimmige, nog levende homo-neef van Tristan, die er onnaspeurbaar op los kletst. Dan zijn er nog een ouderwetse, feodale notaris, die zijn spel met overmacht speelt, een abdis in een eenzaam, zwijgzaam cisterciënzer klooster, die heel wereldse antwoorden formuleert op Kellers vragen, en een slimme, maar veel te pedante student, die hij van de universiteit meekrijgt als assistent. Een wijsneus die alles beter weet, maar elk greintje levenswijsheid ontbeert.
De taal van Wieringa maakt lezen gemakkelijk. Geen opvallende kenmerken. De verhaallijn en de sfeerbeschrijvingen maken het boek. Wel sympathieke fijnzinnigheid, al zijn de sfeerbeschrijvingen, soms zó uitbundig en gedetailleerd dat je denkt: ja, nu weet ik het wel. Maar je ziet, ruikt en hoort waar Keller zich bevindt.
En de ontknoping van de intrige werkt Wieringa uit in wel twintig bladzijden. Steeds een stapje vooruit, tot er eindelijk een verrassende climax komt. Maar het past als een bus.
> Crailo, april 2020