Jammer

Een heftig betoog. Over de uitputting van onze planeet. En schuld, schuld, schuld op de schouders van de mens. Nasr kiest de meest bijtende superlatieven die hij kan bedenken. Jammer. Al is het zó ingeslagen dat al na een maand de 6e druk er moest komen.
Voor mij is het vooral een schotschrift. Ik heb in het hele boekje nauwelijks iets gelezen dat ik nog niet wist. En zo moet het mijns inziens de meesten vergaan.
Nasr noteert zelf dat we al jarenlang zo om de oren zijn geslagen met alles wat hij opsomt aan 'menselijke misdadigheid' - jegens het milieu, de overconsumptie, de doorgeschoten expansiedrift van de veeteelt, het niet te stuiten gebruik van fossiele grondstoffen, de oprakende delfstoffen en ga maar door - dat we er totaal murw van zijn geworden en iets hebben gekregen van 'het zal wel'.
Hij wil dat blijkbaar doorbreken met zijn exuberante woordgebruik. Helaas. Juist daardoor, en door het ontbreken van elke nuance, vermindert de zeggingskracht. Door het alleen maar opsommen van bekende feiten, hoe heftig ook verwoord, ging zijn betoog mij vervelen. Ik las slechts dóór in de hoop dat ik een handvat aangereikt zou krijgen om eens uit deze hopeloze impasse te komen.
Zo'n handvat heb ik niet kunnen ontdekken. Revolte ja, broodnodig. Maar zeg dan hóé.
Natuurlijk zouden die oliemultinationals beter vandaag dan morgen hun bezigheden kunnen stoppen. Maar wat dan ? Dan zit de hele wereld ineens zonder brandstof. Geen auto kan meer rijden, ook geen vrachtauto. 's-Winters vriezen ze in Noorwegen dood, want een houtkachel mag ook niet. En hoe koken we ons eten ?? Zon- en windenergie kunnen voorlopig nog maar op enkele plaatsen in de wereld enig soelaas bieden.
Wat Nasr nalaat is de gevolgen te benoemen van de besluiten die hij ons wil laten nemen. Laat staan dat hij oplossingen aandraagt om voor de hand liggende rampspoed van die gevolgen te voorkomen.
Dat een aantal goedwillende mensen erg zijn best doet zo veel mogelijk 'misdadigheid' te vermijden zet geen zoden aan de dijk, zoals hij ook zelf betoogt. Het zal van overheden moeten komen. Overheden die ons bepaalde zaken verbieden, of beter nog: onmogelijk maken. Maar die overheden weten ook nog allerminst hoe ze de gevolgen moeten ondervangen als ze dat soort rigoureuze besluiten zouden nemen. En die verantwoordelijkheid hebben ze wel. Inclusief de economische consequenties waarover Nasr met niet één woord rept. 'Niet altijd méér willen' is zijn idee. Dan stopt vanzelf de eeuwige strijd om de beste, lees de meest winstgevende, te zijn. Maar wat voor gevolgen heeft dat ? Armoede. We verdienen ons brood met bedrijvigheid.
Nasr betoogt dat de mensheid er met ons meer-meer-meer helemaal niet op vooruitgaat. Foutje. Ook de armsten in de wereld hebben het aanzienlijk beter dan zeg honderd jaar geleden - op wat regionale uitzonderingen na.
Al met al vind ik 'De Fundamenten' een extra-pessimistisch makend betoog. Slechts op één punt noemt Nasr ontwikkelingen die gevolgen kunnen ondervangen. Dat is waar hij wijst op de experimenten met 'laboratoriumvoedsel'. Daar las ik dingen die ik de moeite waard vond, zoals pogingen om melk te maken uit gras, 'precies zoals de koe dat doet'. Dat is nog eens simpele logica. Zoiets geeft een mens hóóp. Net zoals - wat Nasr nergens vermeldt - de aanplant van miljoenen bomen die al jaren over de hele wereld plaatsvindt, met daarin terugkerende ecosystemen. Met dat soort verhalen zou 'De Fundamenten' vol moeten staan. Op honderden plaatsen wordt naar oplossingen gezocht. Dat vergt tijd, veel tijd. Optimisme en hóóp is wat we nodig hebben. Dàt motiveert !
Nasr is een uiterst veelzijdig en begaafd mens met een enorme kennis op veel terreinen. Ik zou hopen dat hij in een vervolg op 'De Fundamenten' een boekje volschrijft met sug- gesties voor oplossingen en verwijzingen naar wat er overal al gaande is.