West Europa gefileerd

Wat een boek ! In het begin stoorde ik mij nogal aan de hoogdravende zinnen en de super-arrogantie van de auteur. Dat moet je dus voor lief nemen. Na enige tijd houdt die ergernis vanzelf op.
Hij blijkt namelijk ontzettend scherp en origineel te kunnen formuleren en geeft superintelligente analyses op basis van een ongelofelijk gedetailleerde kennis op de meest uiteenlopende terreinen. Er blijkt onwaarschijnlijk veel in dat hoofd te zitten, hoewel hij, naar het lijkt, ook veel informatie van internet zal halen, zoals reeksen mbt bepaalde onderwerpen. Dan vind ik zijn opsommingen niet zelden nogal overdreven uitputtend.
Waar ik van heb genoten zijn zijn dialogen. Bijna al zijn betogen komen uit de mond van een gesprekspartner, die soms lang van stof is, maar dan ineens wordt onderbroken door een buitengewoon rake, soms geestige opmerking van hemzelf.
De opbouw van het boek vind ik uitzonderlijk knap. De rode lijn van zijn relatie met Clio wordt steeds onderbroken door de meest uiteenlopende ontmoetingen die de meest uiteenlopende verhalen opleveren. Toch gaan bijna àl die verhalen over aspecten van zijn 'tweede rode draad', de belangrijkste in feite, waarmee hij zijn lezer wil overtuigen van 'die Untergang des Abendlandes' [o.a. blz.130/133], het gegeven dat Europa, na een op veel terreinen heersende rol in de wereld in de 20ste eeuw, nu - met name sedert het jaar 2000 - aan het wegzakken is uit die positie en aan het verworden is tot 'de recreatietuin van de wereld' vanwege zijn culturele prestaties in het verleden, waar toeristen uit de hele wereld naar komen kijken, met alle schadelijke gevolgen van dien. Landen als de VS, China, India, Japan en Zuid Korea [!] zijn het volgens Pfeijffer op wetenschappelijk gebied aan het winnen van Europa.
Hij zegt hier en daar dat dit boek eigenlijk over toerisme gaat, en dat komt er ook stellig veelvuldig in voor, maar dan wel steeds in samenhang met die wetenschappelijke en economische neergang van Europa, inclusief de daarbij behorende nostalgie naar het betere vroeger. Hij zet het toerisme vaak wat karikaturaal neer, maar het zijn dan in al hun verschrikkelijkheid vermakelijke verhalen.
Het slot vind ik met kop en schouders uitsteken boven wat veel schrijvers weten te bereiken. Het laatste hoofdstuk vind ik stilistisch een prachtige 'bekroning' van zijn boek. En dan weet hij in drie slotregeltjes ineens het beeld om te keren van wat je als lezer verwacht te horen omtrent zijn 'basis-rode-draad'. Een grote verrassing.
Wat ik verder opvallend vind is zijn vermogen om alle denkbare literatuurstijlen met evenveel gemak te gebruiken. De ene passage is romantische fictie, de andere een stukje thriller, de volgende pure documentatie, weer een andere geeft een vlijmscherpe analyse van een bestaande toestand - en dat gaat dan over inhoudelijk totaal verschillende onderwerpen. Soms is zijn betoog alleen een goed beargumenteerde persoonlijke mening, zoals zijn visie op het beginsel van immigratie, dat tot nadenken stemt.
Het enige wat ik vind ontbreken is gevoel. Zijn verhouding tot Clio is uiterst beredeneerd. Echte warmte heb ik er niet in gevonden. Ook de diverse sex-scènes vind ik onaangenaam technisch en gevoelloos op papier gezet. Dat zal dus wel zijn karakter zijn.
Tenslotte: ik kan mij niet herinneren ooit een boek gelezen te hebben dat, zoals Grand Hotel Europa, zo'n beetje de vorm heeft van 'een brief aan mijn tante'. Het leidt geen twijfel dat hijzelf de ik-persoon is, maar bovendien schrijft hij voortdurend zijn overwegingen op over wat en hoe hij iets heeft geschreven of van plan is te gaan schrijven. Heel eigenzinnig, maar het leidt wel tot een grote nabijheid tussen schrijver en lezer.
> Ctailo, juni 2019