Losse verhaaltjes

Een dik boek met weinig ontwikkeling. Doorregen met op zichzelf staande verhaaltjes. Een fragmentarische opbouw, het is lang zoeken naar een 'rode draad'. En dan eindigt dàt, wat je als rode draad zou kunnen benoemen, in een Happy End'. Help ! Terug naar de vijftiger jaren.
Ik lees veel psychologische details, maar die vind ik vaak niet consistent, soms zelfs in strijd met het beeld dat de Jong van zijn personage probeert te geven. Een voorbeeld: Maris, de hoofdpersoon, een zeer geslaagd schilder, heeft vijf dagen een heroïnehoertje op sleeptouw genomen. Dan dropt hij haar vrij hardhandig. Een paar dagen later meldt een niet ongevaarlijk vriendje van haar dat zij op zijn woonboot aan een overdosis is overleden. Maris moet dan met zó veel haast naar dat dode meisje dat hij niet eens de tijd heeft om zijn ergens geparkeerde auto te zoeken. Totaal gestrest racet hij er op de fiets naartoe. Wat bezielt de man ??
Nog iets vreemds: huwelijksproblemen los je simpelweg op door eens lekker samen te vrijen. Net andersom ligt naar mijn mening meer voor de hand.
Het hele boek lang heeft Maris een niet te overwinnen schuldgevoel over wat er in die Zwarte Schuur is gebeurd. Toch is wat zich feitelijk voordeed nauwelijks iets waaronder hij zó diep gebukt zou hoeven te gaan. Hij werd als puber uitgedaagd en getergd door een wat ruw plattelands meisje. Het afschuwelijke dat er gebeurde kwam louter en alleen door een moment van onoplettendheid van de opgefokte Maris voor zijn omgeving.
Verder werd ik nogal moe van die paar honderd keer dat iemand bedenkt dat hij of zij iets nièt moet doen, en dan weet je zeker dat hij of zij het een halve bladzijde later juist wèl doet. Een 'schrijverstrucje' om de dramatiek te verhogen ? Na tien keer is dat uitgewerkt. En er zijn wel momenten met een zekere dreiging, maar zonder dat er ook meer één keer iets echt ergs gebeurt. Beetje tam.
En wat gaan er veel slipjes omlaag van steeds weer andere dames, dames die vaak zó kortstondig mee doen in het verhaal, zoals bijvoorbeeld dat heroïnehoertje, dat je gaat denken dat ze alleen vanwege dat slipje zijn opgevoerd. Ik moet de Jong wel nageven dat, wat Maris nà dat neergedaalde slipje overkomt, tot de meest uiteenlopende gebeurtenissen leidt. Daarin is hij uiterst vindingrijk.
En, oh hoe toevallig, wat lopen er op straat veel dames uit Maris' geboortedorp of omgeving, want juist dié dames ontmoet hij steeds. En aan zwarte schuren ook geen gebrek.
Terug naar 'het verhaal', ofwel de rode draad, die ik maar moeilijk uit de knoop kan krijgen omdat ik geen vat krijg op de feitelijke chronologie. Het boek begint en eindigt met de relatie tussen Maris en Fran, een relatie die voortdurend heen en weer gaat van stevige ruzie naar heerlijke vrijpartij. Waar tussendoor Maris dan ineens, hoofdstukken lang, met steeds weer een andere vrouw in de weer is, vrouwen die verder geen rol spelen voor die rode draad. Fran vindt dat allemaal heel vanzelfsprekend. Lijkt mij een eigenaardig psychologisch trekje.
Nergens wordt iets òpgelost. Ook Maris' grote schuldgevoel niet. Veel open einden. En dan volgen uiteindelijk, na het uit de hemel neergedaalde 'Happy End', nog achtentwintig bladzijden vol opdwarrelende stofwolkjes met allemaal los van elkaar staande herinneringen - totdat het boek als een nachtkaars uit gaat.
Ik zal wel te kritisch zijn. Velen genieten van de subtiele sfeerschetsen die met grote gevoeligheid zijn neergeschreven. Die vind ook ik mooi.
Maar mijn criteria voor het waarderen van een boek zijn toch vooral andere, zoals: ik wil wel 'geraakt' worden, hoofdpersonen die ik 'op straat zou kunnen herkennen', mooie, boeiende taal, rake dialogen, en een krachtig, liefst verrassend einde, waar de verhaallijn van meet af aan naartoe leidt. Daarmee kom ik in dit boek niet aan mijn trekken.
> Crailo, november 2019