Eruptische literaire roman

Hans Depelchin schotelt de lezer met De rode koe een diepgelaagde literaire – en soms poëtische – roman voor over ecofascisme, radicalisme, trauma’s en relaties. Welke stappen zijn geoorloofd als de wereld naar jouw idee volledig instort?

Hans Depelchin (1991) is een Belgische schrijver, speler en presentator. Eerder verscheen zijn debuutroman Weekdier en poëziebundel Spanriem. Voor beide ontving hij lovende kritieken. Over zijn debuutroman schrijft NRC: ‘Expliciet, avontuurlijk en schurend.’

Dat laatste is ook een van de kenmerken van De rode koe. Het verhaal begint met de opening van het rendez-vouzhotel in België, waar grootouders Lydia en August eigenaar van zijn. Jeremy, de veertienjarige kleinzoon, woont in dat hotel nadat zijn ouders zijn verdwenen. Depelchin omschrijft het hotel als volgt:

‘Een rendez-voushotel, waar gasten, anoniem en maximum zes aansluitende uren, gebruik konden maken van een spannend aanbod aan spiegelkamers, tantrakamers, sm-kamers, spionagekamers en wellnesskamers. Een discrete sekstempel, voor wie amoureuze uitjes van een pikant sausje wilde voorzien.’

Dit hotel en het leven van Jeremy aldaar lijkt al genoeg voor een verhaal op zichzelf. En zo prijst de uitgever het boek ook aan op de achterflap. Maar niets is minder waar: het hotel is onderdeel van een ecofascistische beweging dat de naam De Rode Koe draagt. In het hotel komen hooggeplaatste gasten die nooit meer het hotel verlaten. Het is onderdeel van een plan om de rijke mensen, die de aarde naar de knoppen helpen, uit te roeien. Een privédetective, Diana, is ingeschakeld om het hotel te onderzoeken. De operatie krijgt dezelfde naam als de ecofascistische bende: De Rode Koe. De operatie verloopt moeizaam. De lijken worden weggewerkt en verbrand, niet voordat August microscopische foto’s ervan neemt in de kelder. Foto’s die hij uitgeeft in prijswinnende boeken. Tegelijkertijd heeft Lydia de lokale corrupte burgemeester in haar zak. De dochter van Diana, Fjorgyn, wordt ook ingezet in de zaak maar valt voor Jeremy en wordt onderdeel De Rode Koe-bende.

Enkele jaren later overlijden zowel August als Lydia. Het hotel sluit zijn deuren en het bewijsmateriaal wordt vernietigd. Op één rapport na. Een onafgerond rapport van Diana. Jeremy komt op eigen benen te staan en reist op zestienjarige leeftijd naar een oom in Berlijn. Vanuit daar gaat hij opzoek naar zijn verdwenen ouders. Eerst naar Noorwegen en later naar Italië. Deze ouders, Judith en Janus, worden uitgebreid beschreven. Zij zijn ook onderdeel van de radicale beweging, en misschien wel de grondleggers ervan. Al wordt dat laatste niet expliciet gezegd.

‘Reële problemen werden volgens Janus niet veroorzaakt door doorgeslagen welvaart, en niet door bevolkingsgroei. Een kind dat in West-Europa geboren werd, zou de aarde gedurende zijn leven twintig keer meer belasten dan een baby die in Azië ter wereld kwam. De oplossing kwam dus neer op een herverdeling van welvaart, een inperking van de overconsumptie, en een herwaardering van de natuur. Onze levensstandaard putte de wereld uit, niet de mens als zodanig. (…) Hij geloofde erin dat de weigering elders moest zitten, daar waar ze fundamenteel het verschil zouden maken voor de planeet: het boycotten van de neoliberale utopie.’

Depelchin noemt het ecofascisme, omdat het een extreem linkse stroming is die fascistische kenmerken overneemt. De stroming verwerpt de neoliberale democratie en het welzijn ten koste van de planeet die daarbij komt kijken.

‘Judith en Janus vonden elkaar in de overtuiging dat verandering niet mogelijk was binnen de bestaande kaders. Er waren nieuwe kaders nodig. (…) Stap voor stap. Niet met een ommezwaai maar met kleine ondermijnende gebeurtenissen.’

De politieke ideologie die in dit boek wordt uitgewerkt is buitengewoon interessant en tevens beangstigend. De parallellen met deze tijd zijn zeker te trekken. Ook hier in Nederland worstelen de extreme kanten van het politieke spectrum met radicalisme. Is het nodig om de wet te overtreden om ervoor te zorgen dat mensen veranderen? Dat ze de problemen inzien? Het eindeloze politieke overleg en gepolder lost de urgente problemen, die onze manier van leven bedreigen, misschien niet op.

Terwijl Jeremy alleen verder gaat, implodeert De Rode Koe. Jeremy leeft vervolgens in de trauma’s van zijn verleden. Het leven wordt een worsteling, net als de zoektocht naar zijn ouders. Naarmate het verhaal vordert worden er steeds meer beeldende vergelijkingen gebruikt om situaties te beschrijven. Met goed gekozen woorden bouwt Depelchin het verhaal op naar een kolkend eruptisch einde. Zonder dat alle informatie bekend is, sluit Depelchin het verhaal poëtisch af. De Rode Koe krijgt van mij 4 sterren.

Met dank aan Uitgeverij De Geus voor dit recensie-exemplaar in ruil voor een eerlijke recensie.