Diepgelaagde dystopie

Honderd jaar van nu. Het klimaat is onherroepelijk veranderd. Nederland is voor een groot deel overstroomd en de meeste Nederlanders leven opgestapeld in benauwde noodflats. De Alpenfederatie van Gregor Verwijmeren maakt de verwachtingen op de achterflap waar. Het blijkt een knappe diepgelaagde dystopische roman die speelt met familierelaties en ongelijkheid.

Auteur Gregor Verwijmeren studeerde Taal- en Cultuurstudies aan de Universiteit Utrecht en gitaar aan het conservatorium in dezelfde stad. Hij publiceerde verhalen en essays in onder meer De Gids en Flash: The International Short-Short Story Magazine. De vorm van geluid, zijn debuutroman over tinnitus, werd uitgegeven door Van Oorschot. De Alpenfederatie, zijn tweede roman, verscheen maart 2025 en is opgezet als eerste deel van een trilogie.

Het verhaal begint met een absurde setting. Duizenden muggen die door het veranderen van het klimaat rondzoemen bij de oren van een van de hoofdpersonen, Otto.

‘Muggen in december, ze steken het gemeenst, dacht Otto. Hij bleef staan, haalde zijn spuitbus uit de zak van zijn koelvest en spoot. Muggen vielen om hem heen neer als rijstkorrels rond een bruidspaar. Zinloos, ook al gaf het hem een moment respijt. Hij haalde diep adem voor de haag van muggen zich weer om hem heen sloot. Ze zoemden in zijn oren, hij had er bloedkorsten op van het krabben.’

De toon is gezet. Otto woont samen met zijn vrouw Tilly en kinderen Iwan en Sophia in een noodflat in Zuidoost-Nederland, wat in het boek metropool Newholland heet. Zoon Iwan ontbreekt, hij heeft zich onder het motto ‘Eat the Rich’ aangesloten bij het wereldwijde verzet tegen de elite.

Verwijmeren neemt uitgebreid de tijd om de situatie van Newholland te beschrijven, ongeveer een derde van het boek. Iedereen is elke dag bezig om de hitte te weerstaan en om elke dag voldoende eten en drinkwater te verkrijgen. Het politieke systeem wankelt en veel mensen zijn werkloos. Tegelijkertijd schetst Verwijmeren de geschiedenis van Newholland en waarom het mis ging met het water. De belangen van het grote kapitaal voorop en de mensen die eronder lijden. In dit deel van het verhaal komen ook de persoonlijke relaties tussen de familieleden naar voren. Otto en Tilly die hun best doen om goede ouders te zijn, wat verdomd lastig is als de (klimaat) omstandigheden volledig omslaan. Zoon Iwan woont daarom niet meer thuis en zit in het verzet, terwijl dochter Sophia niet meer kan lopen door een auto-ongeluk.

Otto werkte voor de vloedgolf als stadsbotanicus, en was daarin erg succesvol. Samen met zijn vrienden fantaseert hij over een baan ver weg, over succes en over de elite. Op een dag krijgt Otto de kans om te werken in de luxueuze orchideeënkas van een elitair echtpaar in de Alpen, waar de Alpenfederatie is gevestigd. Dat is een groep van ongeveer één miljoen rijke mensen die in de hoge bergen nog profiteren van een relatief gunstig klimaat.

Welke keuze maak je dan? Is het moreel aanvaardbaar om bij de rijken aan te sluiten, wat mogelijk ten koste gaat van de armen? Is het überhaupt rechtvaardig om als goden te leven in een wereld die grotendeels arm is? Otto twijfelt, maar accepteert de baan. Sophia en Tilly denken er anders over, maar volgen Otto toch naar de Alpen, om het gezin niet nog verder uiteen te laten vallen. Interessant hierbij is om het perspectief van Sophia en Iwan te volgen. Iwan is geradicaliseerd en kiest voor geweld als oplossing. De titel van zijn Eat the rich-beweging moet letterlijk geïnterpreteerd worden en richt zich op de rijke mensen in de Alpen. Sophia kiest voor een passief verzet en sluit zich depressief op in een kamer in het mooie Alpenlandschap.

Al deze diepgelaagde thema’s zijn goed onderbouwd en berusten ook op hedendaagse theorieën over het kapitalisme en ongelijkheid. Verwijmeren gaat nadrukkelijk op zoek naar de verbinding met het heden. Zeker ook door onze geschiedenis van de oorlogen, maar ook ver daarna, mee te nemen in de dialogen van de personages. Langs deze thema’s blijft Vermijmeren de wereld op een creatieve en spannende manier beschrijven. Van rijke mensen die middelen hebben gevonden waardoor ze makkelijk honderd levensjaren kunnen passeren tot een soort ultieme moordrobots die door de lucht vliegen als vermomde kraaien. Het voelt allemaal niet onlogisch.

En daar zit hem de kracht van De Alpenfederatie. Hoewel de setting dystopisch is, raakt het aan allemaal thema’s waar we in de huidige samenleving ook mee worstelen. Ongelijkheid, klimaat, nationalisme en activisme. Na een mooie kolkende ontknoping blijft de volgende vraag hangen: Welke keuzes zou jij maken in een compleet ontregelde wereld, en kan jij leven met die keuzes? De Alpenfederatie krijgt 5 van de 5 sterren.

Met dank aan Uitgeverij Van Oorschot voor dit recensie-exemplaar in ruil voor een eerlijke recensie.