Ontroerend

Er is veel te doen over het Nederlandse asielbeleid. In Geen weg terug schrijft advocate Maartje Terpstra een persoonlijk verhaal. In haar beroep komt ze in aanraking met veel asielzoekers die rechtsbijstand zoeken, maar één verhaal beklijft haar. Ze besluit het op te schrijven.

Maartje Terpstra is meester in de rechten en is in 1998 afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam. Ze heeft zich toegelegd op het asiel- en vreemdelingenrecht. In 2004 richtte ze haar eigen kantoor op.

De titel van het verhaal, die tevens bijna de hele cover in beslag neemt, is heel goed gekozen. Ze beschrijft het verhaal van haar geanonimiseerde cliënt Elijah. Hij heeft geen verblijfsvergunning in Nederland. Elijah woont samen in Amsterdam met een Nederlandse vriendin en zijn pasgeboren zoon, maar op het moment dat hij iets uit zijn brievenbus pakt wordt Elijah aangehouden. De politie die toevallig langsloopt denkt dat hij iets steelt.

Er volgt een langdurig juridisch proces om Elijah vrij te krijgen, en Maartje Terpstra wordt ingeschakeld. Zij zet de feiten nog eens op een rijtje. Er ontbreekt cruciale informatie en er zit iets geks aan het verhaal van Elijah. Het lijkt wel alsof hij niet geïnteresseerd is en het vertrouwen volledig is verloren in de overheid. Hij durft niet te praten over zijn situatie, wat allemaal niet bijdraagt aan het meewerken van de instanties in Nederland.

De gebeurtenissen krijgen ook nog een andere onverwachte wending. De vrouw van Elijah blijkt borstkanker te hebben en overlijdt aan de gevolgen van uitzaaiingen. Na haar begrafenis is Terpstra zo geraakt door het verhaal van haar cliënt, dat ze besluit een brief te schrijven aan de zoon van Elijah. Ze zet al haar ervaringen op papier.

Aan niks is te merken dat Terpstra nog nooit een boek heeft gepubliceerd. Het leest heel vlot. Tegelijkertijd is het heel erg persoonlijk. Je leert echt de overwegingen en gevoelens van Terpstra kennen. Bovendien kiest ze de perfecte woorden om dat te beschrijven: ‘Zelfs nu ik mijn woorden jaren later voor je op papier zet, heb ik zoute sproeten op mijn wangen.’

Het levert haar als advocaat stress op, maar ook het medeleven. Hoe ga je om met zo’n emotioneel beladen zaak?

Terpstra sleurt je mee in een huiveringwekkend verhaal en laat je niet meer los. Het leest in een ruk uit. Je wil natuurlijk weten hoe de zaak vordert. Terugkomend op de titel. Teruggaan is voor Elijah bijna geen optie. Toch hangt het hem constant boven zijn hoofd. Er is zelfs al een datum gekozen. Verder kom je steeds meer te weten over Elijah en zijn verhaal. Terpstra houdt de spanning vast, en biedt bovendien emotionele diepgang. Het is een ontroerend verhaal, dat mij in ieder geval meerdere keren kippenvel bezorgde.

Geen weg terug is een kwetsbaar, persoonlijk verhaal en een uitstekende oproep van iemand in het werkveld die zich verzet tegen de ontmenselijking van vluchtelingen. Het is een must-read, niet alleen voor politici die met het asielbeleid te maken hebben, maar eigenlijk voor iedereen die zich net wat meer wil verdiepen in onze asielketen. Geen weg terug krijgt vijf van de vijf sterren.

Met dank aan J.M. Meulenhoff voor dit recensie-exemplaar in ruil voor een eerlijke recensie.