Chaotisch einde der tijden

De cover zet meteen de toon. Einde verhaal is een boek over het einde der tijden, zoals ooit omschreven in de Bijbel. Het gaat over een van het geloof gevallen engel die neerdaalt op aarde waar de meest bizarre bovennatuurlijke verschijnselen plaatsvinden. Het blijkt een chaotische roman, maar dat maakt het niet minder vermakelijk.

Auteur Sander Kollaard (1961) is geboren in Amstelveen, studeerde geschiedenis in Amsterdam en verhuisde in 2006 naar Zweden, waar hij woont en werkt in een voormalig pastorie. Einde verhaal is het negende boek van Kollaard, die eerder de Libris Literatuurprijs won met Uit het leven van een hond. Ook ontving hij voor zijn debuut, Onmiddelijke terugkeer van uw geliefde de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs. Kollaard is een schrijver die vaak de kwetsbaarheid van de mens verwerkt in zijn verhalen. Ook speelt hij regelmatig met de rol van dieren, de natuur en het landschap in het menselijk bestaan. Einde verhaal is wat dat betreft een klassieke Kollaard.

Einde verhaal begint met Astoreth, die uit de hemel valt en op aarde terechtkomt. De engel daalt neer op een aarde in chaos, terwijl de Astoreth langzaam transformeert naar mens. Het eerste bord linzensoep dat de engel ontvangt, en de bijbehorende stoelgang, worden uitdrukkelijk beschreven.

Zoals gezegd: het verhaal is chaotisch. Astoreth ontmoet een willekeurige groep mensen. Als eerste ontmoet Astoreth Otto, een rechercheur die houdt van orde en regelmaat. Hij onderzoekt de moord op Jonna, een openwaterzwemster. Dat doet hij in opdracht van Jonna’s tweelingbroer Gustav. Er ontstaat een groep mensen en wonderlijke wezens, zoals een pratend varken, dat Nederland ontvlucht omdat het land overloopt met water. Elk hoofdstuk is opgedeeld in verschillende onderdelen, die vaak uit flashbacks of uit andere tijdsprongen bestaan. Vaak wordt er ook gewisseld tussen de personages. Het verhaal is vanuit Astoreth verteld.

De groep ontvlucht Nederland en rijdt in uitgebreid omschreven voertuigen naar Zweden, waar de familie van Gustav woont. Zweden is bedekt onder een dikke laag sneeuw, waar geen einde aan lijkt te komen. De tijd verloopt niet meer chronologisch. Dat betekent dat er iets kan gebeuren voordat het chronologisch gezien zou plaatsvinden. Je zou je eten al op kunnen eten voordat het gekookt is. Tegelijkertijd met deze roadtrip, zit Astoreth in transitie naar mens. Ook gaat het over de worsteling van Astoreth met het Christendom. De engel gelooft niet meer, en belandt regelmatig in discussie met engel Gabriël over het geloof. De ultieme straf volgens Gabriël is dat Astoreth mens wordt, en daarmee sterfelijk wordt.

‘Ik beweerde een uit de hemel gevallen engel te zijn, als onderdeel van een grotesk verhaal, en inmiddels in de greep van een proces van menswording dat ook voor mijzelf een raadsel was’

Ondanks het dystopische karakter van het verhaal, is het ook opbeurend. Het gaat over de weerbaarheid van de mens. Over herinneringen die naar boven komen in een tijd waar je op niks meer kan rekenen. Het gaat over geluksmomenten die er altijd zullen zijn. Wat Astoreth betreft is het veranderen naar een mens het grootste genot. Voor het eerst voelt Astoreth pijn, maar ook geluk en zin.

De roadtrip is een rode draad door het verhaal. Hetzelfde geldt voor het einde der tijden. Het blijft volstrekt onduidelijk wat er gaat gebeuren. Het lastige is dat je als lezer nauwelijks begeleid wordt. Het is een opeenstapeling van flashbacks, personages en soms zelfs bijna cynische dialogen over het geloof en de apocalyptische gebeurtenissen. Tegen het einde van het boek vertelt Astoreth pas waarom deze (het wordt niet duidelijk of ze het mannelijke of vrouwelijke geslachtsorgaan ontwikkelt) het verhaal schrijft. Astoreth hoort constant van Gabriël dat er maar een verhaal kan zijn, een waarheid. Daarmee doelt Astoreth op het Bijbelverhaal.

‘Ik begon te schrijven aan mijn verhaal, niet het Zijne, in de hoop dat het de wereld zal helpen behoeden voor stasis – voor een steriel einde verhaal. Ik ben een lezer, geen schrijver, dus het kan zijn dat mijn verhaal klinkt als een valse kraai, maar dat is het punt niet, als het maar klinkt.’

Het bovenstaande citaat is treffend, want het verhaal klinkt inderdaad soms als een valse kraai. Een chaotisch in elkaar geweven verhaal met bijzondere personages en een heel bijzonder einde der tijden. Iets meer begeleiding van de lezer was fijn geweest, maar zo gaat dat natuurlijk ook niet als het einde der tijden daadwerkelijk aanbreekt. Einde verhaal krijgt van mij 3,5 sterren.

Met dank aan Uitgeverij Van Oorschot voor dit recensie-exemplaar in ruil voor een eerlijke recensie.