Wie verdient het?

Wie verdient het eigenlijk om geld te verdienen? Met die vraag speelt Hanna Bervoets in haar nieuwe roman Geld verdienen, een boek over finfluencers, beleggen en de zoektocht naar zekerheid in een onzekere wereld.

Bervoets (1984) is al jaren een vaste naam in de Nederlandse literatuur. Ze werd genomineerd voor de AKO- en Libris Literatuurprijs en Gouden Boekenuil, en won in 2017 de BNG Bank Literatuurprijs voor Ivanov en de Frans Kellendonk-prijs voor haar oeuvre. Naast romans schrijft ze essays en recensies voor onder andere de Volkskrant en NRC. Haar werk, waaronder Welkom in het Rijk der zieken en de verhalenbundel Een modern verlangen, stond geregeld op de long- en shortlists van grote prijzen.

Voor dit boek liet Bervoets zich inspireren door haar eigen zoektocht naar een pensioen. Als zzp’er zonder vangnet begon ze zich te verdiepen in beleggen en de online wereld eromheen. Ze belandde bij fora, beleggingsapps en influencers die hun volgers beloven rijk te worden door slim te investeren. Dat levert een roman op die tegelijk lichtvoetig en serieus is.

Het hoofdpersonage in Geld verdienen is Ellie, 35 jaar, die het verhaal opent met een opvallende boodschap aan medebeleggers: “Ik begrijp jullie boosheid. En ik snap ook dat jullie woede zich op mij richt, want jullie kennen mijn verhaal niet. Althans, niet het hele verhaal.” Meteen is duidelijk dat er iets is misgegaan. Wat precies, dat leer je gaandeweg.

Ellie is net ontslagen bij een e-bikefabrikant – een subtiele verwijzing naar VanMoof – en zit thuis met burn-outachtige klachten. Ze zoekt houvast en besluit te sparen voor goudstaven die ze in haar tuin kan begraven, want goud verliest zijn waarde niet. Op Reddit en via de app Matador raakt ze steeds dieper verstrikt in de wereld van aandelen en koersgrafieken. Tot haar eigen verbazing lukt het haar om winst te maken. Dan plots krijgt ze een berichtje van haar oude schoolvriendin Freya. In hun schooltijd was zij populair, terwijl Ellie het buitenbeentje was. Nu zit Freya in een scheiding en zoekt steun. Ellie neemt haar mee in de wereld van beleggen, en al snel treedt Freya online naar buiten als finfluencer. Samen zetten ze alles op één aandeel dat volgens Ellie gegarandeerd gaat stijgen. Het aandeel doet het goed, maar er blijkt een keerzijde: beleggers die instappen, worden getroffen door bizarre en soms gruwelijke kwalen.

Dat is typisch Bervoets: een verhaal dat speelt in de herkenbare actualiteit, maar waarin ze net dat vleugje absurditeit toevoegt waardoor het een soort karikatuur wordt zonder ongeloofwaardig te zijn. Het resultaat is ironisch, grappig en tegelijk beklemmend.

Onder die laag van ironie ligt een meer serieuze thematiek. Ellie’s houvast in beleggen is niet alleen een poging om financieel onafhankelijk te worden, maar ook om grip te krijgen op een leven dat haar uit handen glipt. Ze is eenzaam, onzeker en geobsedeerd door de gedachte dat de wereld elk moment kan instorten. Het beeld van goudstaven in de tuin is zowel komisch als pijnlijk herkenbaar: hoe bereid je je voor op een toekomst die per definitie onvoorspelbaar is?

Bervoets schrijft vlot en scherp. Het boek leest gemakkelijk weg, maar roept ondertussen ongemakkelijke vragen op. Wanneer verdien je je geld eigenlijk echt? Is het eerlijk om slapend rijk te worden met beleggen, of is dat juist een symptoom van een kapitalistisch systeem waarin geluk en toeval belangrijker zijn dan werk of talent?

Soms voelt de roman bijna als een thriller. Je wilt weten hoe het met dat ene aandeel afloopt, en waarom iedereen Ellie zo kwalijk neemt wat er gebeurd is. Die spanning maakt dat je blijft doorlezen, terwijl je ondertussen steeds meer wordt meegesleept in Ellie’s obsessie en onzekerheid.

Geld verdienen is daarmee een roman die licht en zwaar tegelijk is. Het is amusant en ironisch, maar stelt ook vragen die je niet zomaar naast je neerlegt. Bervoets heeft een verhaal geschreven dat actueel en herkenbaar is, maar net zo goed over onze diepste angsten en verlangens gaat. Geld verdienen krijgt vier van de vijf sterren. 

Met dank aan Uitgeverij Pluim voor dit recensie-exemplaar in ruil voor een eerlijke recensie.