Een duistere survivalgids

Wanneer je Sal, de debuutroman van Mick Kitson, in handen krijgt, sta dan even stil bij de cover. In die tekening zit het volledige verhaal vervat; de nauwkeurigheid van de natuurbeschrijvingen, de eenzaamheid van twee kinderen op de vlucht, de hoop die altijd op de achtergrond aanwezig is.    

Sal en haar jongere zusje Peppa hebben in hun vlucht naar de Schotse bossen alles achtergelaten. Daar houden ze zich schuil voor de politie die hen op de hielen zit. Sal is een eigentijdse verteller die haar kennis uit YouTube-filmpjes en het SAS Survivalhandboek heeft gehaald. Ze weet precies hoe ze moet overleven in de wildernis en hoe ze voor haar jongere zusje moet zorgen. Tussen ontelbare tips over jagen, vissen en hutten bouwen door blikt Sal terug op haar leven en de dagelijkse confrontatie met het alcohol- en drugsgebruik van haar moeder en Robert.    

Peppa en Sal horen samen als een set peper- en zoutvaatjes. Ze zijn totaal verschillend, maar horen onlosmakelijk bij elkaar. Peppa zorgt als komische sidekick van haar ernstige zus voor een vrolijke toets in het verhaal. Haar jeugdige onschuld contrasteert met het wantrouwen van haar oudere zus, en het is deze wisselwerking die het verhaal vaak erg grappig maakt.    

Toch is deze roman geen lichte kost. Mick Kitson geeft op een indrukwekkende manier gestalte aan een getraumatiseerde tiener die de controle over haar leven wil houden. Sals houding is ontdaan van alle emotie. Ze vertelt bijna mechanisch hoe ze via YouTube leert hoe ze een slot op een deur moet monteren, hoe ze in de winkel een boor steelt en er zo voor zorgt dat Robert de kamer van Peppa niet binnen kan. Haar kennis is haar grote trots, al is die atypisch voor een dertienjarig meisje:    

‘Ik ken de Latijnse namen van alle inheemse Britse bomen. Ik weet ook van alles over koken en voedselhygiëne en behoorlijk veel over gezondheid en veelvoorkomende aandoeningen en alcoholisme wat een ziekte is. Ik weet hoe je iets moet pikken en hoe je dienstregelingen leest en een e-mailaccount aanmaakt want dat heb je nodig als je spullen bij Amazon koopt met creditcards waar iets mis mee is.’    

Het toegankelijke taalgebruik, goed in stand gehouden door vertaler Josephine Ruitenberg, verraadt de jonge leeftijd achter de rationele levenshouding. De ritmische cadans van Sals snelle gedachten wordt afgewisseld met (te) uitgebreide beschrijvingen van de natuur. Vanuit het hyperrealistische wordt je stapje voor stapje een magische wereld ingevoerd. Dat gebeurt zo subtiel dat je je zonder weerstand overgeeft aan het avontuur en de natuurkrachten die de nieuwe wereld van de zusjes domineren.    

De auteur overspeelt echter zijn hand wanneer Sal en Peppa in het bos de Duitse Ingrid ontmoeten. Hoewel dit personage eerst een prettige afwisseling vormt tussen de massa survivalweetjes, is de extra verhaallijn te grotesk om geloofwaardig te zijn. Het verbaast dan ook niet wanneer aan het einde maar een fractie van de eerdere vertelkracht overblijft.    

Sal is een verrassend debuut dat toont wat de auteur allemaal in petto heeft, maar net daardoor uit balans raakt. De prachtige natuurbeelden en originele personages blijven hangen, maar de vele plotwendingen en gedetailleerde omschrijvingen laten de roman uiteindelijk ontsporen.