Zachte tristesse

Deze prachtige, korte roman vertelt het ogenschijnlijk eenvoudige verhaal van een dochter die met haar moeder een toeristische trip door Japan maakt. Al van het begin is het niet duidelijk of de moeder dat wel wil en heel het boek lang blijft die onzekerheid bestaan. Ze hebben het samen over héél eenvoudige dingen: het bezoek aan een museum, de winkels, het eten, ... En toch. Soms dwalen de gedachten van het meisje terug naar vroeger. Naar de verhalen die haar moeder vertelde. Ze beeldt zich in hoe haar moeder zich vroeger voelde, hoe ze dacht. De onmogelijkheid hiervan - om je dat in te beelden - creëert een soort milde heimwee, een zachte tristesse, dat zich de hele tijd laat voelen in dit verhaal. Op de binnenflap van het boek staat dat dit een elegie is, ja, dat klopt, een soort blues zou ik zeggen. De tijd die vordert, het onmogelijke om terug te gaan. Het is zo een klassiek thema, maar het wordt hier prachtig gesuggereerd. Ergens gaat het meisje naar een museum en ziet ze een werk van Monet. Daar schrijft ze over: "Ik wist niet veel over de periode waarin hij had geschilderd, of welke beroemde technieken hij had uitgevonden. Maar op dat moment, daar in het stadmuseum met mijn vriend, terwijl ik keek naar het vale licht, de grote vormen van het hooi in een veld, had iets me geraakt. Het leken me toen, en nu nog, schilderijen over de tijd. Het voelde alsof de kunstenaar het veld bekeek door twee paar ogen. De eerste waren die van een jonge man, die ontwaakt bij een zonsopgang van roze licht op het gras, en alles beziet in termen van mogelijkheden, het werk dat hij de dag daarvoor heeft gedaan, het werk dat hem nog te doen staat in de toekomst. De tweede waren die van een oudere man, misschien ouder dan Monet was geweest toen hij dit geschilderd had, die keek naar hetzelfde landschap, en zich die gevoelens van vroeger herinnerde en ze probeerde te herscheppen, alleen kon hij dat niet zonder er zijn eigen gevoel van onontkoombaarheid in te leggen." (p. 113). Dit fragment beschrijft eigenlijk de essentie van deze mooie roman. Het meisje is de toekomst, de jeugd; de moeder het verleden, het geheugen, de ouderdom. De tocht die het meisje op het einde van het boek maakt door de bergen lijkt op een loutering, een zuivering. "Ik had één vage, uitgeputte gedachte: dat het misschien niet erg was als je niet alle dingen begreep, maar genoeg om ze alleen te zien en vast te houden." Een roman om te koesteren en een auteur om te blijven volgen...