Lezersrecensie
In de donkere krochten van de ziel
Als je de wereld van Tove Ditlevsen binnengaat, kom je in een duistere, raadselachtige wereld terecht, waarbij de bizarre, donkere kronkels van de zielen niet te voorspellen zijn.
Ik las hiervoor al haar autobiografie, de zgn. "Kopenhagen-triptiek", en ben dus al een beetje vertrouwd met haar boeken. Alles wat je leest bij deze auteur, gaat eigenlijk over haarzelf. Personages en feiten vormen voortdurend een spiegel met haar eigen leven en levensgebeurtenissen.
In "Vilhelms kamer" is het Lise, een beroemde dichteres en ook schrijfster van kinderboeken, het hoofdpersonage. Dat was ze ook al in het hiervoor verschenen "De gezichten" - en misschien, vraag ik me nu af, lees je toch niet beter eerst dit boek? Je zou heel bondig kunnen samenvatten dat dit boek gaat over de onmogelijkheid van het huwelijk. De extreme situaties in de relatie van Lise en Vilhelm - en wellicht gebaseerd op echte feiten bij Tove - zijn bijna een soort karikatuur van het huwelijk. Een wrange, bittere schets ervan. Lise en Vilhelm houden van elkaar, zoveel is duidelijk. Maar kunnen ze wel samenleven? Zijn ze hiervoor niet teveel elk een eigen persoonlijkheid, een aparte wereld? En in hoeverre kunnen ze nog ademen in hun eigen wereld? Op p. 174 richt Lise zich, op heel nuchtere toon, tot haar zoon Tom:
"je verwacht dat er iets gebeurt wat de loop van je leven zal veranderen, want zo gaat het als je jong bent. Je zult iemand ontmoeten die anders is dan alle anderen en als je die verwachting hebt, wordt die waargemaakt door de eerste de beste. Omdat het object totaal onbelangrijk is, verbind je de eigenschappen met hem die je nodig hebt en zelden, heel zelden trekt hij die aan en doet precies hetzelfde; hij ziet iets in je wat er niet is - en dat, lieve schat, is het dichtste dat we bij de liefde kunnen komen."
Het falen van relaties is een koele realiteit in dit boek, het lijkt of de personages de mogelijkheid niet hebben om tot elkaar te komen. De jonge Tom en zijn vriendin Lene, zijn hier misschien de uitzondering, maar hoe lang gaat het bij hen duren tot de ontnuchtering komt?
Ditlevsens' wereld is er één van donkere nachtmerries. Sommige personages zijn ook heel akelig, zoals die oude weduwe die overal moorden ziet en dat op plastische wijze beschrijft. Ze is de heks, de duivel in deze roman. Bij momenten is het verhaal nogal chaotisch, er is niet echt een chronologie en ook lastig is dat de ik-persoon vaak verandert van identiteit: soms is dat Lise, soms is dat ook de auteur zelf die spreekt - wat natuurlijk de autobiografische band Lise-Tove nog duidelijker onderstreept. Zo zijn passages als deze niet uitzonderlijk:
"Wat moeten mijn lezers nog meer weten? Wij zijn elkaar binnenkort beu en hebben misschien wat afleiding nodig om elkaar met een verlicht gemoed later opnieuw te treffen. (p. 190)
Ook al is het soms lastig om te volgen, je moet beslist doorlezen. Het einde van de roman is aangrijpend in zijn eenvoud en kracht. Ditlevsen schrijft ook heel poëtisch, sommige zinnen zijn pure poëzie, en ook de vertaling van Lammie Post-Oostenbrink is prachtig.
Ik las hiervoor al haar autobiografie, de zgn. "Kopenhagen-triptiek", en ben dus al een beetje vertrouwd met haar boeken. Alles wat je leest bij deze auteur, gaat eigenlijk over haarzelf. Personages en feiten vormen voortdurend een spiegel met haar eigen leven en levensgebeurtenissen.
In "Vilhelms kamer" is het Lise, een beroemde dichteres en ook schrijfster van kinderboeken, het hoofdpersonage. Dat was ze ook al in het hiervoor verschenen "De gezichten" - en misschien, vraag ik me nu af, lees je toch niet beter eerst dit boek? Je zou heel bondig kunnen samenvatten dat dit boek gaat over de onmogelijkheid van het huwelijk. De extreme situaties in de relatie van Lise en Vilhelm - en wellicht gebaseerd op echte feiten bij Tove - zijn bijna een soort karikatuur van het huwelijk. Een wrange, bittere schets ervan. Lise en Vilhelm houden van elkaar, zoveel is duidelijk. Maar kunnen ze wel samenleven? Zijn ze hiervoor niet teveel elk een eigen persoonlijkheid, een aparte wereld? En in hoeverre kunnen ze nog ademen in hun eigen wereld? Op p. 174 richt Lise zich, op heel nuchtere toon, tot haar zoon Tom:
"je verwacht dat er iets gebeurt wat de loop van je leven zal veranderen, want zo gaat het als je jong bent. Je zult iemand ontmoeten die anders is dan alle anderen en als je die verwachting hebt, wordt die waargemaakt door de eerste de beste. Omdat het object totaal onbelangrijk is, verbind je de eigenschappen met hem die je nodig hebt en zelden, heel zelden trekt hij die aan en doet precies hetzelfde; hij ziet iets in je wat er niet is - en dat, lieve schat, is het dichtste dat we bij de liefde kunnen komen."
Het falen van relaties is een koele realiteit in dit boek, het lijkt of de personages de mogelijkheid niet hebben om tot elkaar te komen. De jonge Tom en zijn vriendin Lene, zijn hier misschien de uitzondering, maar hoe lang gaat het bij hen duren tot de ontnuchtering komt?
Ditlevsens' wereld is er één van donkere nachtmerries. Sommige personages zijn ook heel akelig, zoals die oude weduwe die overal moorden ziet en dat op plastische wijze beschrijft. Ze is de heks, de duivel in deze roman. Bij momenten is het verhaal nogal chaotisch, er is niet echt een chronologie en ook lastig is dat de ik-persoon vaak verandert van identiteit: soms is dat Lise, soms is dat ook de auteur zelf die spreekt - wat natuurlijk de autobiografische band Lise-Tove nog duidelijker onderstreept. Zo zijn passages als deze niet uitzonderlijk:
"Wat moeten mijn lezers nog meer weten? Wij zijn elkaar binnenkort beu en hebben misschien wat afleiding nodig om elkaar met een verlicht gemoed later opnieuw te treffen. (p. 190)
Ook al is het soms lastig om te volgen, je moet beslist doorlezen. Het einde van de roman is aangrijpend in zijn eenvoud en kracht. Ditlevsen schrijft ook heel poëtisch, sommige zinnen zijn pure poëzie, en ook de vertaling van Lammie Post-Oostenbrink is prachtig.
1
Reageer op deze recensie
