De zieleroerselen van een flagrante fantast

Waarom zou je een biografie van Boudewijn Büch lezen, laat staan kopen? Zo’n bepalend figuur is hij niet geweest voor de Nederlandse literatuur. Zijn gedichten werden door critici als ‘best aardig’ bestempeld. Van zijn romans verdient wellicht alleen ‘De kleine blonde dood’ een plekje in de boekenkast. Anderzijds: Büch is voor hele generaties jongeren een leidsman geweest op literair gebied. In zijn tv-programma ‘Büchs Boeken’ prees hij op onnavolgbare wijze de nieuwste literatuur aan, poëzie en proza. Was hij niet te spreken over een boek, dan “flikkerde” hij het achteloos over zijn schouder. Verder was Boudewijn Büch vooral bekend van zijn reisprogramma ‘De wereld van Boudewijn Büch’. Dankzij hem wist heel Nederland wat een dodo was, en hoe deze loopvogel is uitgestorven.

Recensenten konden Büchs werk zelden scheiden van zijn leven. De een na de ander merkte op “dat dit helemaal niet gebeurd kan zijn volgens…” waarbij regelmatig werd verwezen naar “feiten” uit zijn eerdere werk. Büch voedde overigens deze gedachten door steevast te wijzen op de werkelijkheid, op de historische juistheid die hij in zijn boeken beschreef. Diezelfde recensenten kopieerden dan weer elkaars stukken (waarin zij gebruikmaakten van door Boudewijn verspreidde verzinsels en die voor waarheid aannamen). Büch was een flagrante fantast. Zelfs zijn meest intieme vrienden speldde hij van alles op de mouw. Zo was ‘De kleine blonde’ dood volgens Büch gebaseerd op zijn zoontje dat op vijfjarige leeftijd zou zijn overleden. Feit is dat Boudewijn nooit een zoon heeft gehad. Verder deed hij zich voor als doctorandus in Duits, Nederlands en filosofie (hij zou liefst drie universitaire studies hebben afgerond) en was er – aldus Boudewijn – een speciale leerstoel voor hem ingesteld: psychofarmacohistorie. Vanzelfsprekend was Büch de belangrijkste expert op dit vakgebied.
Ook over zijn ouders fantaseerde Boudewijn er op los. Zijn vader “Rainer” Büch zou een Joodse Duitser zijn, een oorlogsheld die zich bij de geallieerden had aangesloten. Op latere leeftijd zou de man schatrijk zijn. In werkelijkheid was vader Buch (zonder umlaut) een Nederlander, die na zijn dood zijn zes kinderen ieder een schamele duizend gulden naliet.

Büch was vermaard om zijn verzamelwoede, welke zich in eerste instantie tot boeken beperkte. Zoals een halve eeuw geleden gebruikelijk was, kocht hij boeken “op de pof”. Als een boekhandelaar hem dan maande zijn rekening te voldoen, wist hij deze op uiterst charmante wijze aan het lijntje te houden. Dezelfde tactiek hanteerde hij bij vrienden en kennissen bij wie hij geld leende. Hoeveel Büch verdiende maakte niet zoveel uit, want het geld verdampte waar hij bij stond. Nooit was er genoeg. En toch, ondanks alle leugens, ondanks de bedelpraktijken, waren er legio mensen die hem geloofden op zijn blauwe ogen, die hem te vuur en te zwaard verdedigden, zoals vriend van het eerste uur Harry Prick, biograaf/literatuurhistoricus en conservator van het Nederlands Letterkundig Museum in Den Haag. Vooral veel intellectuelen en creatieven wilden maar wat graag tot de kring rond Büch behoren.

En Boudewijn zelf? Met de jaren voelde hij zich ongelukkiger. Meer en meer trok hij zich terug tussen zijn boeken. Kon hij af en toe onredelijk fel van leer trekken tegen de mensen met wie hij bijvoorbeeld aan zijn tv-programma’s werkte, voor het gros van zijn omgeving was Boudewijn uitermate prettig gezelschap. Met hem in de buurt werd het gegarandeerd een onvergetelijke avond. Helaas is Büch, wellicht mede door zijn zelf gecreëerde fantasiewereld, zichzelf langzaam maar zeker kwijtgeraakt en restte er uiteindelijk weinig anders dan een zwaar depressief persoon, een man die zijn leven lang door verlatingsangst werd geteisterd.

Het is bewonderenswaardig hoe Eva Rovers deze biografie heeft kunnen schrijven gezien de enorme hoeveelheid materiaal van en over Boudewijn Büch, waarvan zij feit en fictie moest scheiden. Bovendien heeft zij zo’n prettige pen dat het een genot is ‘BOUD’ te lezen. Daarbij verlang je terug naar ‘De Wereld van…’ of naar die jongensachtige man met zijn witte handschoentjes bij Barend en Van Dorp aan tafel. Helaas zijn markante personen als Boudewijn Büch een zeldzaamheid geworden op tv.