Bijzonder perspectief

In Verboden te vliegen beschrijft Martine Letterie (1958) de gebeurtenissen in een Nederlands dorp tussen augustus 1939 en mei 1945 enerzijds vanuit het standpunt van Fietje, een jong meisje – net geen kleuter meer bij aanvang van het boek – anderzijds vanuit het standpunt van de duiven die voor Fietje erg belangrijk zijn. We volgen hoe zowel Fietje en de duiven de dreiging van een aankomende oorlog ervaren. De Duitsers willen alle duiven in beslag nemen want duiven kunnen berichten overbrengen. Fietje – of zijn het de duiven zelf? – bedenkt een plan om te voorkomen dat ze haar geliefde duiven moet afgeven.

Het onderwerp oorlog komt vaak terug in het werk van Letterie. Haar eerste kinderboek Het schorriemorrie van de Pruk verscheen in 1996. Na haar studies Nederlandse taal- en letterkunde doceert ze onder andere jeugdliteratuur. Ze schrijft ook schoolboeken en wordt redacteur van een blad voor jeugdliteratuur. Haar interesse voor geschiedenis blijkt duidelijk uit de keuze voor haar onderwerpen. Ze schrijft historische boeken met als doel lezers de link met het heden te laten ervaren.

Op basis van de cover zou men dit boek wellicht niet oppakken. Wel zijn de illustraties van Rick de Haas in het boek eenvoudig maar kleurrijk wat een zekere luchtigheid geeft aan het zwaardere thema. Elk hoofdstuk heeft een passende illustratie wat er samen met de korte hoofdstukken voor zorgt dat het ‘voorleesvriendelijk’ is.

Het dubbele perspectief, enerzijds vanuit Fietje anderzijds vanuit de duiven is meteen datgene wat het boek dat ietsje meer geeft. Het perspectief vanuit de duiven is origineel en zorgt voor een vleugje humor.

' De afgelopen jaren is hun mens minder sterk geworden [...] Dat is nou eenmaal het probleem als je mensen houdt. Maar goed, je kunt zo'n man moeilijk wegdoen na zoveel jaren trouwe dienst.'

De duiven worden zo menselijker en dan kan je makkelijker met ze meeleven. Naarmate het verhaal vordert, worden de vergelijkingen met Joodse onderduikers ook steeds duidelijker. Wellicht gebruikte Letterie dit perspectief opzettelijk zo om meer empathie op te wekken bij de jonge lezers maar ook om de vreselijke gebeurtenissen niet te zwaar te maken voor deze nog jonge doelgroep.
De interesse van de auteur voor geschiedenis resulteert in correcte historische info.
Het onderwerp is niet evident maar Letterie slaagt erin om de juiste toon te vinden en veel informatie mee te geven en tegelijk een verhaal te vertellen dat de lezer weet te boeien.
Voor de allerjongsten - groep 3 en 4/ 1ste en 2de leerjaar - is het boek te moeilijk om zelf te lezen. Maar voorlezen mét duiding kan zeker wel. Vanaf een jaar of acht kunnen ze het zelf lezen. Men kan zelfs kinderen van de bovenbouw dit boek voorschotelen. Net omdat je er meer kan uithalen dan alleen maar een verhaaltje. Dit is zo'n boek dat vraagt om er meer mee te doen dan enkel te laten lezen door het kind zelf. Als leerkracht maar ook als ouder kan je met de kinderen in gesprek gaan over de situatie in de oorlog, historische feiten maar ook over hoe het geweest moet zijn, voor alle partijen, om dit allemaal mee te maken. Het onderwerp is ook nog steeds actueel, er zijn nog steeds mensen en kinderen die dit meemaken. Via die omweg naar de tweede wereldoorlog worden ook de verhalen van nu bespreekbaar. Duiding vormt bij dit boek wel een meerwaarde.