Spionne of toch niet?

Paulo Coelho is de schrijver van "de Spion", een boek over Mata Hari. Geen biografie, Coelho heeft een andere vorm gekozen. Het boek is een roman, maar geschreven in een briefvorm. Een brief voor haar advocaat, die hij na haar dood moet bezorgen bij haar dochter. Paulo Coelho verpakt het verhaal regelmatig in poëtische zinnen

"Op dit moment kijk ik naar mijn leven en begrijp dat het geheugen een rivier is die voortduren achteruit stroomt."

Op het moment van schrijven heeft ze nog alle hoop op gratie, als lezer weet je al dat het niet goed afloopt. Het boek start namelijk met haar executie.

Mata Hari (Margaretha Zelle) werd geboren in Leeuwarden, ging studeren in Leiden, en vertrok met haar man voor jaren naar Nederlands Indië. Ze vertelt haar verhaal in korte hoofdstukken. Bepaalde gebeurtenissen uit die tijd, zijn bepalend voor de keuzes die ze maakt in haar verdere leven. Ze is een vrouw die zich niet wil en kan aanpassen aan de rol die voor de vrouw is weggelegd in het begin van de 20e eeuw.

"Ik ben een vrouw die in het verkeerde tijdperk geboren is, daar is niets aan te doen. Ik weet niet of men zich mij in de toekomst herinneren zal. Mocht da wel het geval zijn, laten ze me dan nooit zien als slachtoffer, maar als iemand die haar stappen zette met moed, en de zonder angst de prijs betaalde die ze betalen moest."

Ze woont lange tijd in Frankrijk, maar reist uiteindelijk naar veel meer landen. De contacten die ze heeft met belangrijke personen tijdens de oorlogsperiode, trekken de aandacht. Als ze uiteindelijk wordt beschuldigd van spionage, denkt ze en hoopt ze, dat die contacten haar zullen redden. Helaas laten ze haar allemaal vallen.

"We weten allemaal dat ik niet sterven zal vanwege die stupide beschuldiging van spionage, maar omdat ik besloten heb degene te worden die ik altijd gedroomd hem te worden en de prijs van een droom is altijd te hoog."

In het laatste deel van het boek komt de advocaat nog aan het woord. Hij heeft haar niet kunnen redden, maar laat weten dat er geen direct bewijs was.

"..... maar vooral met de mannen die besloten hebben het makkelijker te vinden een onschuldige vrouw te laten sterven dan hun eigen fouten te erkennen."

Het is een boek dat vlot leest. De mooie zinnen geven het verhaal net wat meer, waardoor het geen opsomming van gebeurtenissen is, maar een roman. De paar foto's die zijn toegevoegd zorgen voor een persoonlijk tintje, hoewel de brieven niet echt zijn, maar ontsproten aan de gedachten van Coelho. In het nawoord meldt hij dat de feiten werkelijk zijn gebeurd, maar dat het verhaal een roman is, waarbij bepaalde dingen zijn geschrapt of in andere volgorde zijn geplaatst. Toch geeft het een goed beeld van een vrouw die haar eigen gang wilde gaan, maar zich toch moest aanpassen in een wereld gedomineerd door mannen.

Was ze nu een spionne? Of niet? Het boek van Coelho geeft daar geen uitsluitsel over. De waarheid zal ergens in het midden liggen.