Muziek en dromen van een wereld 'beyond race'

Ik ben Powersfan, maar toch heb ik lang geaarzeld om ook dit boek te gaan lezen. Het boek is immers 631 blz. dik, en gaat over muziek, tijd (o.a. op basis van de relativiteitstheorie), de bom op Hiroshima, politieke turbulentie in de USA gekoppeld aan de rassenkwestie, over wat bepalend is voor 'identiteit', over hoge cultuur versus lage cultuur, en over maatschappelijk engagement vs zoeken naar 'het hogere' in de kunst. Een boek kortom dat enig doorzettingsvermogen vraagt, ook al omdat sommige dialogen of scenes gewoon te lang duren. Maar het is dus wel weer een prachtig boek.

Mooi is hoe een Joods wetenschapper en een zwarte zangeres tegen alle gezond verstand in trouwen (iets na WO II,) en besluiten om hun halfbloedkinderen op te voeden in een omgeving van wetenschap en vooral muziek: een omgeving waarin rassenverschil geen issue is en schoonheid juist wel. Een omgeving 'beyond race'. Mooi zijn ook de diverse passages waarin de personages via muziek voor even ontsnappen aan beperkingen van ruimte en tijd, of waarin personages hun eigen identiteit beter begrijpen of vormgeven dankzij muziek. En daarbij kan het gaan om Gesualdo, Di Lasso, Bach, maar ook om Schoenberg of Miles Davis. Heel vernuftig is ook hoe Powers werkt met flashbacks, flash-forwards, herhalingen met kleine accentverschuivingen, zodat ook het verhaalverloop zelf aan beperkingen van tijd en ruimte ontsnapt.

Overigens bereikt geen enkel personage stabiel evenwicht. De verteller komt nog het meest in de buurt, maar de rassentegenstellingen blijven bestaan en ook muziek biedt geen blijvende ontsnapping aan tijd en ruimte. Het blijkt bovendien onmogelijk kinderen op te voeden 'beyond race'. De transcendentie waarvan de personages dromen blijkt voor hen alleen bij momenten bereikbaar. Maar Powers laat wel tamelijk briljant zien hoe mooi die droom is. En hij laat ook overtuigend zien dat muziek en wetenschap een wereld oproepen die rijk is aan tonen, schakeringen, tinten en nunances. Een wereld dus waarin zwart-wit niet bestaat. En het blijft toch mooi om ruim zeshonderd bladzijden lang in zo'n wereld te verblijven.