Tijdens de Hebban Leesclub Wees niet bang van Aisha Dutrieux werden er toekomstige leesplannen gesmeed. Bij Marije en Marielle en mijzelf stond Schemerleven van Jaap Robben te dringen op ons overvolle 'wil ik lezen' plankje. Al gauw werd het Whatsapp groepje buddyread geboren, dit groepje werd  een soort dagboek, fotoalbum voor deze drie lezers!

Onze verwachtingen:

Marielle: Van Jaap Robben heb ik Zomervacht gelezen en Birk nog ongelezen in de kast staan. Gek eigenlijk want ik was enorm onder de indruk van Zomervacht. Mijn verwachtingen voor dit nieuwe boek zijn dan ook hoog gespannen. De schrijfstijl van Jaap Robben vond ik buitengewoon prettig; beeldend en mooi taalgebruik. En hoewel Zomervacht geen vrolijk & gezellig boek is, het is een schrijnend en ongemakkelijk verhaal, is het nergens sentimenteel of clichématig en dat vond ik razend knap. Ik verwacht ook dat Schemerleven geen gezellig boek is, maar dat het net zo schuurt en beklijft.

Marije: Ik heb nog helemaal niets gelezen van Jaap Robben en ben nieuwsgierig naar zijn schrijfstijl. Ik hoop op een boek waar je een beetje voor moet werken, maar wat tegelijk ook dusdanig boeit dat dat geen offer is. Eigenlijk ben ik toe aan iets luchtiger en dat verwacht ik niet in dit boek te vinden, maar ik ga er behoorlijk open in.

Wendy: Ik heb Birk en Zomervacht van deze auteur gelezen en beide vond ik rauw en eerlijk geschreven. Een rechttoe rechtaan taal, niet te veel krulletjes, maar een verhaal dat recht onder je huid kruipt. Als ik deze korte inhoud lees, denk ik dat we zeker een beklijvend verhaal mogen verwachten met een thema dat aangrijpt.

Korte inhoud geschreven door Marielle:

Het verhaal wordt verteld vanuit Elfrieda, jongste dochter uit een gezin met vier dochters, ze is zeer streng en beschermend opgevoed. De hoofdstukken wisselen zich af tussen de jonge Elfrieda (Iet) in de winter van 1963, en de 81-jarige Elfrieda, Ida. 

Iet woont nog als enige dochter in het ouderlijk huis en wordt door haar ouders zeer kort gehouden. In de strenge winter van 1963 ontmoet zij Otto Drehmann. Otto is 11 jaar ouder. Dat vormt echter geen enkel beletsel voor een gepassioneerde liefdesrelatie. Iet is stapelverliefd op Otto en, voor haar gevoel, wordt deze liefde volledig beantwoord.

Tussen deze verhaallijn door maken we kennis met de Ida in het nu; 81 jaar en plotsklaps weduwe geworden na een goed huwelijk met Louis, haar Lowietje. Ida is na het overlijden van Louis, haar mantelzorger, noodgedwongen in een verzorgingshuis terechtgekomen. 

We verdeelden Schemerleven in twee en al snel werd kwamen er woorden zoals ‘prachtig’, ‘onuitwisbaar’ ‘veelzeggend’ ‘melancholisch’ in het buddyread groepje terecht. Wat ook wel een leuke ervaring was: Ik en Marielle lazen het boek en Marije luisterde naar de stem van Pamela Teves.

Deel 1 - tot en met hoofdstuk 24

Marielle: Schemerleven maakt een onuitwisbare indruk op mij, het boek is prachtig geschreven, mooie vaak korte maar zeer veelzeggende zinnen. Er is zeer veel te lezen tussen de regels door.

"Als ik iets vooroverboog zou ik zijn schaduw met mijn schaduw een kus kunnen geven.” 

Wendy: Wat jij schrijft een onuitwisbare indruk, dat gevoel heb ik ook. Wat me bij de start vooral opviel was het melancholisch gevoel dat over het verhaal hangt. En ja, er is zo veel te lezen tussen de regels door. Deze eenvoudige zin heeft zoveel lading en geeft weer hoe Ida zich voelt in het verzorgingstehuis:

Ik weet zelf nog niet eens wat mijn nieuwe adres is.

 De hoofdstukken van de jonge Ida (Iet) vind ik een beetje voorspelbaar, toch maakt de auteur dit wel goed met zijn schrijfstijl. De auteur weet met eenvoudige woorden een zeer realistisch verhaal met échte personages neer te zetten. De schrijfervaring spat van de bladzijden.

Deze zin wou ik jullie ook even meegeven, omdat die me zo raakte, dit is zo waarachtig en ik vind het zelf een heel mooie boodschap:

Na hun verdriet lijkt er ook opluchting te komen, vergelijkbaar met een kamer na het leegruimen.

Marielle: Fijn om te lezen dat jij ook zo geniet van het boek Wendy! Mooi omschreven, het melancholische gevoel. Echt een woord dat een groot deel van de lading dekt.

Hoewel het verhaal van de jonge Ida misschien wat voorspelbaar is, vind ik dat juist heel goed passen bij haar leeftijd en haar gedrag als jonge vrouw. Nog niet zo wereldwijs, onschuldig. Jouw laatste zin is inderdaad een mooie en wijze boodschap. Het boek staat echt vol met mooie zinnen hè? Daarin is Robben echt een meester!

Marije: Ik was eigenlijk direct enthousiast, na het eerste hoofdstuk al zit ik met mijn oren gekluisterd aan dit verhaal. Ik had op dit boek wisselende reacties gehoord, dus ik was een klein beetje bang dat het tegen zou vallen, maar niets dus van dat alles.

Luisterboek versus boek

Marije: Ik ben blij dat ik voor het luisterboek gekozen heb, want Pamela Teves leest het heel mooi voor. Haar stem geeft het verhaal een extra dimensie, ze vertelt háár verhaal lijkt het. Knap dat Robben het zo geschreven heeft dat dat ook zo overkomt. Ervaren jullie dat ook zo? Dat Ietje haar verhaal vertelt? 

Wendy: Marije, ik moet die stap nog altijd zetten naar het luisterboek, dat roep ik eigenlijk al een aantal jaren en ja door het ik-perspectief is het alsof je op koffie bent bij Ietje. De schrijfstijl past ook perfect bij het verhaal, zo wordt het geheel veel persoonlijker. 

We sloegen het boek toe en waren onder de indruk van dit  boek, deze drie Hebbanisten kwamen tot dezelfde conclusie een bijzonder verhaal dat we allen vijf sterren gaven.

Tijdsgeest

Marije: Ik zat te overpeinzen in welke tijd dit speelde en dacht dat het begin '70-er jaren was. Heb ik de tijdsaanduiding gemist? Het is al luisterend lastig terugbladeren en ook al heeft Pamela Teves me goed bij de les weten te houden, het kan best zijn dat ik iets gemist heb.

Wendy: ik ben even terug gaan lezen en ja hier komt de zin "Het was begin maart 1963" op blz. 29, zo start het verhaal van Frieda over haar eerste onstuimige liefde, ze vertelt haar verhaal alsof je als lezer de enige luisteraar bent, zo heb ik het toch ervaren trouwens. De tijdsgeest vond ik zeker kloppen trouwens!

Marielle: De ontmoeting tussen Ietje en Otto was in de barre winter van 1963, toen de Waal (voor het laatst) bevroren was. 

Marije: De tijd kan ik ook wel goed plaatsen ook al had een paar jaar later ook gekund. De tijdsgeest heeft Robben in ieder geval goed weergegeven. In die tijd praatte men niet over gevoelens en verlangens, je schikte je. Gelukkig zijn de tijden veranderd.

Rustpunt: boek versus luisterboek:

Wendy: Wat me vooral opviel in het laatste deel van het verhaal was de lay-out van de tekst, alsof de indeling er is om rustpunten te creëren. En van rustpunten ben ik als lezer wel fan, ik vraag me dan af hoe jij dat ervaren hebt met je luisterboek Marije?

Marije: Lastig om het einde van het luisterboek te vergelijken met het leesboek, maar ik vond het heel sterk voorgelezen met voldoende rust. Ik had echt het gevoel dat ik naar Frida luisterde en werd het verhaal ingezogen. Dat is ook heel fijn, om zo uit m'n hoofd te gaan. Daardoor kwam er weer iets moois uit mijn handen.

Marielle: De indeling met betrekking tot de rustpunten is me eerlijk gezegd niet opgevallen. Wel vond ik Ida steeds milder, liever en rustiger worden.

Conclusie: Marielle trok het boek Birk uit haar boekenkast, Marije zette Birk en Zomervacht op haar (overvolle) wil ik lezen lijst en ik was en bleef fan van Jaap Robben. We waren het eens een boek dat schittert onder vijf sterren!

Marielle: De afsluiting van het boek is erg mooi en zeer passend bij het boek. Sommige puzzelstukjes vallen ook echt op hun plaats en beetje bij beetje krijg je steeds meer begrip en bewondering voor Ida. Ik heb er echt van genoten en heb het boek een dikke 5 sterren gegeven. 

Het boek heeft me zelfs zó weten te bekoren dat ik hierna gelijk nog een boek van Jaap Robben heb gepakt, Birk. Dat boek staat ook al jaren ongelezen in de kast en wat ben ik blij dat het er nu eindelijk uit is!

Wendy: Ik vind de auteur een meester in het overbrengen van emoties zonder dat het te beladen of zwaar wordt. Weer blaast de auteur me weg met zijn schrijfstijl: met eenvoudige woorden weet hij duidelijke taal neer te zetten zonder dat het ingewikkeld wordt. En ingewikkeld heb je zeker niet nodig bij een realistisch verhaal zoals Schemerleven. Ik was al fan van Jaap Robben en hier heeft hij zich nog meer eens bewezen. Ik geef het boek vijf sterren!

Marije: Birk en Zomervacht komen op m'n wil ik lezen lijst en ik ga Jaap Robben volgen. Zijn schrijfstijl in Schemerleven is mij heel goed bevallen. Goed gedoseerd, mooie opbouw, fijn uitgewerkte personages. Ik zat nog te twijfelen over vier of vijf sterren, maar het zijn er vijf geworden. Juist omdat Robben zoveel heeft weggelaten. Hij heeft echt hele sterke keuzes gemaakt. Prachtig! Overigens heb ik er ook niet voor hoeven werken, het ging helemaal vanzelf.

Marielle: Knap hè, dat je zo intens met haar mee leeft en zo veel, maar tegelijk ook zo weinig over haar weet. En inderdaad, het verhaal is heel compleet geschreven en dat zonder al te sentimenteel te worden of in clichés te vervallen. Echt bijzonder. Het boek Birk is ook al zo mooi, net als Zomervacht. Echt een schrijver waar ik alles van wil lezen. 

En natuurlijk zijn we nieuwsgierig: Heb je al een boek gelezen van Jaap Robben?

Marije, Marielle en Wendy