Een uitzonderlijk eerbetoon aan de geneeskunde

In 1954 wordt in een missieziekenhuis op een legerplaats in Addis Abeba, Ethiopië, een eeneiige jongetjestweeling geboren. Ze krijgen de namen Shiva en Marion. Hun moeder, de Indiase non Zuster Mary van de Orde der Karmelietessen, sterft na een uitputtende en adembenemend beschreven bevalling. Hun vader en gerenommeerd chirurg Thomas Stone is geheel in shock, verstoot de jongetjes en vertrekt.

De tweeling, liefdevol opgevoed door een Indiaas artsenechtpaar, groeit op in het onrustige Ethiopië van de jaren zeventig. Een periode waarin Eritrea (van oorsprong een Italiaanse kolonie) zich probeert te ontworstelen aan de greep van Halle Melasse. We lezen over het Eritrese verzet en de coup die dictator Mengistu uiteindelijk aan de macht zal brengen. Het ziekenhuis moet onder beroerde omstandigheden zien te overleven. Shiva en Marion krijgen de artsenij op deze harde leerschool met de paplepel ingegoten en ontwikkelen zich ieder op hun eigen manier vol passie en toewijding. Van kinds af aan assisteren ze bij operaties en leren ze om te gaan met patiënten, ziekte en dood. Het is niet meer dan logisch dat ze zich in de loop der tijd tot twee topchirurgen ontwikkelen.

Vanaf de geboorte zijn de jongens onafscheidelijk, maar hun verbondenheid brokkelt af door hun liefde voor dezelfde vrouw en het verraad van Shiva. Marion moet als 25-jarige halsoverkop Ethiopië ontvluchten en alles achterlaten wat hem dierbaar is. Zijn haatgevoelens voor Shiva en de vader die hem bij de geboorte in de steek liet zijn intens. Toch is Marion wars van enige wraak of genoegdoening. In New York stort hij zich als co-assistent op zijn werk in een armlastig ziekenhuis voor sociaal minderbedeelden. Marions werk is slopend en zuigt hem op, maar hij kan nooit vergeten dat zijn bloedeigen vader en broer zich van hem hebben afgekeerd. De gekwetstheid van de gevoelige Marion tegenover de laconieke Shiva is diep voelbaar.

Op uitmuntende wijze beschrijft Abraham Verghese in De heelmeesters hoe deze ondanks alles met hart en ziel aan elkaar verbonden eeneiige tweeling ook elkaars spiegel zijn. Hij vertelt het verhaal in prettig leesbare, korte hoofdstukken, elk voorzien van een passende titel. Een aardig weetje voor John Irving-fans: een van de hoofdstukken ‘Bruid voor een Jaar’ is een ode aan Irving, een goede vriend van Verghese. In het boek komen − haast onvermijdelijk − veel medische termen voor. Deze worden niet hinderlijk uitgelegd door verklarende lijstjes, maar zijn binnen de context goed te begrijpen. Verghese emigreerde in 1980 van Ethiopië naar de Verenigde Staten waar hij een gerespecteerd arts is aan de Stanford University. In zijn boek haalt hij waargebeurde feiten aan. Het lijdt geen twijfel dat een deel ervan ook vanuit zijn persoonlijke belevenis is geschreven. Het naslagwerk is grondig, gezien de indrukwekkende lijst van referenties en dankbetuigingen achter in het boek.

Verghese is een grootmeester in verhalend vertellen met een deskundig oog voor details. De lezer dient de tijd en de ruimte te nemen voor deze meer dan zeshonderd pagina’s dikke, spreekwoordelijke pil. De Heelmeesters is een meeslepend en uitzonderlijk eerbetoon aan de geneeskunde, belicht vanuit zijn meest primitieve vorm. Een eye-opener vanwege de vanzelfsprekendheid waarmee wij hier onze medische zorg ontvangen, puur omdat onze wieg in het juiste land heeft gestaan. Maar De heelmeesters is meer dan dat, want het gaat ook over grootse en onbereikbare liefdes.
Voor alle lezers die kunnen waarderen dat een boek veel meer kan zijn dan een goed verhaal, en ook voor hen die geen betrokkenheid of affiniteit met de gezondheidszorg hebben.