De beklemming van een diepreligieuze gemeenschap

Het orgel jubelde. We haalden diep adem en zongen als uit één reusachtige keel. Het geluid steeg op naar de hemel en het leek of de hele kerk een stukje mee omhoogging. Ik was mezelf niet meer. Alles was alleen nog stem.”
(Hoor nu mijn stem – Franca Treur)

Hoor nu mijn stem is de nieuwe en derde roman van Franca Treur. Net als in haar debuutroman Dorsvloer vol confetti (2009) beschrijft ze in een toegankelijke en uiterst fraaie schrijfstijl de gedachte- en belevingswereld van bevindelijk gereformeerden binnen een Zeeuwse gemeenschap. Hoewel Treur zegt dat haar boek niet autobiografisch is, zijn haar jeugd en opvoeding onlosmakelijk verbonden met die van hoofdpersonage Ina/Gina. Je zou het verhaal semi-autobiografisch kunnen noemen. Respectvol, met een ironische ondertoon, ontleedt Treur een gemeenschap die bol staat van levensbeschouwelijke uitgangspunten en als adagium “De waarheid van de Heere” aanhoudt. Een afgesloten zuil waar de tijd stil lijkt te staan.

Op een pikdonker landweggetje nabij een dorp op Walcheren slaat het noodlot toe. Ze zat niet in de auto, maar de 3-jarige Ina wordt na het fatale ongeluk van haar ouders opgevoed door haar opa en zijn zussen, tante Ma en tante Sjaan. Naast galmende kerkklokken domineren doodse stilte en immateriële geloofsbezinning het streng gereformeerde dorp. Vooral de godsvruchtige tante Ma, zelfbenoemd raadgever voor de kleine kerkgemeenschap en hartstochtelijk leider naar bekering en zondebesef, heeft grote invloed op Ina’s weg naar volwassenheid. Zijsprongetjes en pogingen tot zelfstandigheid binnen en buiten de gemeenschap worden behendig door de tantes in de kiem gesmoord. Dankzij een vrijzinniger gestemd domineesechtpaar mag Ina in Leiden studeren, in een beschermde omgeving met gelijkgezinden. Ina probeert haar deceptie als onzeker en onwetend ‘provinciaaltje’ angstvallig geheim te houden. Ze noemt zich Gina en later beweegt ze zich tussen vrijzinnige en ambitieuze mensen die – onbekend met haar refo-verleden − zich afzetten tegen gangbare regels en gewoonten. Met voortschrijdend inzicht weet Gina haar keuzes te maken. Ze ontwikkelt zich tot een kritisch en scherp radio-interviewer in de haar verboden en onbekende mediawereld. Toch verliest ze nooit de voeling met haar religieuze opvoeding en preekt God nog regelmatig haar hart in …

In Hoor nu mijn stem schetst Treur de beklemming van een diepreligieuze gemeenschap, een verhaal dat vooral lezers uit gelijkwaardige milieus maar ook buitenstaanders niet onberoerd zal laten. Het zou interessant zijn te weten hoe de auteur haar eigen banden met de bevindelijk gereformeerden in haar geboortedorp heeft kunnen loslaten. Zo ja, wat is zij kwijtgeraakt en wat is er overgebleven van het geloof? Misschien lezen we dat nog eens in een autobiografie?


Ook geschreven voor Literair Genootschap “eindig laagland”