Haags literair tussendoortje

“Borel is op het ogenblik de enige Hollandse auteur, die heel zuiver is, helemaal zichzelf, fijn, oorspronkelijk voelt en schrijft, en nooit invloed heeft ondervonden van clubgeest. Hij houdt veel van het woord: puur, maar dat komt misschien, omdat zijn eigen kunst zo puur is. Ik stel hem heel hoog”.

Dit zijn de woorden die Louis Couperus in zijn roman ‘Metamorfoze’ het hoofdpersonage Hugo in de mond legt. Ik heb dit citaat overgenomen uit het uitstekende door Sander Bink geschreven Nawoord bij de heruitgave van “Vlindertje” in 2018. Couperus vond Borel niet alleen een schrijver die er toe doet, zij waren ook goede vrienden. Het literaire werk van de sinoloog Henri Borel (1869 – 1933) tegenwoordig zo goed als onbekend, terwijl werk van Couperus nog steeds regelmatig wordt herdrukt. Het is dan ook toe te juichen dat “Vlindertje” opnieuw in hedendaagse spelling is heruitgegeven.

“Vlindertje” speelt zich net als onder andere “Metamorfoze”, “Eline Vere” en “De boeken der kleine zielen” van Couperus, grotendeels af in Den Haag eind negentiende – begin twintigste eeuw. “Vlindertje” is dan ook een echte Haegsche Roman, zo als er relatief veel in die jaren op de markt verschenen. Het speelt zich af in de hogere kringen in Den Haag. Het hoofdpersonage Ellie van Taats, met de bijnaam Vlindertje is de dochter van een voormalig lid van de Tweede Kamer. Haar moeder is jaren geleden overleden, omdat zij niet langer meer tegen de vele buitenechtelijke affaires en het veelvuldig bezoek aan prostituees van haar echtgenoot kon. Ellie heeft nog een stiefbroer. Pim is de laatste telg uit een gedegenereerd adellijk geslacht. Hij is erg klein voor zijn leeftijd en een tikkeltje ‘verwijfd’. Een veelvuldig terugkerend personage in romans uit het fin de siècle. Zijn ouders zijn alle twee overleden. Ellie is een typisch Haags meisje-jonge vrouw uit de hogere sociale kringen; naïef, zich vooral bezig houdend met ‘zien en gezien worden’. Zij fladdert als een onschuldig vlindertje door haar o zo gezellige en knusse en leuk leventje. Dat die wereld vele malen groter is en lang niet zo onschuldig, dat weet Ellie eigenlijk wel, maar voor zichzelf ontkent ze dat ze ooit vrouw, echtgenote zal en wil worden. Dit alles verandert op het moment dat de adellijke Maurice Mombreuil terugkeert uit Atjeh, waar hij zich op het slagveld heldhaftig heeft gedragen. Ellie wordt verliefd op hem, dat denkt ze toch. Dat dit niet goed afloopt laat zich raden.

Ellie Taats is een literair nichtje van Eline Vere. Toch is “Vlindertje” geen imitatie van, pastiche van of pseudo “Eline Vere”. Bij Borel vind je geen onnodige neven intriges, geen lange uitweidingen, geen parade van allerlei personages die voor de plot van het verhaal niet relevant zijn of andere zaken die afleiden. Borel beperkt zich tot hetgeen noodzakelijk is om zijn verhaal goed te vertellen. Dat hij hierbij zijn personages, zeker Ellie, dik aanzet is op zich wel zo prettig. “Vlindertje” is net als Ellie Taats geen intellectuele literaire hoogvlieger, maar dat is ook wel eens lekker om te lezen.