De Zon was op en alles was goed

Onlangs waren wij in Stonehenge, Zuid-Engeland. Voor de eerste keer. Mooie plek. Het ligt in een vlakte in Zuid Engeland. Omringd door heuvelachtige graven en naburige steencirkels. Bij het museum een aantal hutten die een impressie geven hoe men toe leefde. Een aanrader! Cirkel ⭕️ der Dagen, geschreven door Ken Follet, speelt in die tijd.

Ik heb, alweer een tijd geleden ‘Pilaren van de Aarde’, over de bouw van kathedralen van hem gelezen. Follet schrijft historische verhalen gebaseerd op gedegen onderzoek. Door het lezen van de Pilaren van de Aarde heb ik ook veel geleerd van hoe deze enorme monumentale bouwwerken tot stand komen. Mijn verwachting was derhalve dat ik door het lezen van de Cirkel der Dagen ook veel over de bouw van de steencirkel van Stonehenge te weten zou komen.

Het boek ziet er aantrekkelijk uit. Beetje zandkleurige kaft. Op de voorkant een foto van de Stonehenge Stone Circle. Er zijn meerdere boeken van Follet in dezelfde stijl verschenen. Allemaal historische romans. Het boek bestaat uit ongeveer 550 pagina’s en 36 hoofdstukken. Ongeveer 15 pagina’s per hoofdstuk. Het lezen gaat gemakkelijk. Follet heeft een vlotte pen. Voor in het boek is een kaartje opgenomen die een overzicht geeft van de plekken genoemd in het boek.

Cirkel der Dagen speelt ongeveer 4500 jaar geleden. Op de ‘Grote Vlakte’ wonen drie groepen mensen. De eerste zijn de Boslanders die leven van wat de natuur hen geeft. Wild en vruchten. Het zijn jager-verzamelaars. Dan zij er de Hoeders die grote groepen koeien hoeden en daar van leven. Zij zwerven over de vlakte met hun kuddes afhankelijk van het voedsel. En er zijn de Boeren die een vaste woon- en verblijfplaats hebben. En tenslotte zijn er de priesteressen die voor Stonehenge zorgen. Een monument met een voornamelijk houten constructie.

In tijden van overvloed leven alle partijen vredig naast elkaar. Er zijn echter ook regelmatige periodes van grote droogte. En dan ontstaan er spanningen tussen de bewoners van de Grote Vlakte. Daarbij zijn de boeren de meest agressieve partij. Dat is een mannenwereld. Hun leider Troon is een agressieve dictator die elke gelegenheid benut om zich meer land toe te eigenen ten koste van de anderen. Hij wordt bijgestaan door een soort Raspoetin avant la lettre: Shen. De boeren zijn ook verantwoordelijk voor het vernielen en verbranden van houten monument. De motieven zijn onduidelijk.

Joia is een jonge priesteres die besluit dat het monument herbouwd moet worden. In steen. Om vernieling onmogelijk te maken. Samen met Seth, een jonge hoeder met goede technische inzichten, wordt een plan gemaakt om een enorme steen in 4 dagen tijd van zijn plaats een heel stuk verderop te verplaatsen. Daarvoor moet Joia tijdens het Midzomernachtritueel voldoende vrijwilligers werven van Boslanders, Boeren en Hoeders. De boerenleider Troon doet er alles aan om de plannen te saboteren. Van het organiseren van een eigen markt tijdens de zonnewende, het verbieden mee te werken aan het plan Joia, het opsluiten en terroriseren van degene die dat wel overwegen, het vernielen van materiaal en het pad waarop de stenen naar de nieuwe tempel worden gebracht, tot en met het starten van een oorlog. Kortom dat levert in toenemende mate conflicten en spanningen op. Aangezien vandaag de dag Stonehenge er is en nog steeds te bezichtigen is, betekent dat het geen spoiler is als ik zeg dat Joya uiteindelijk succesvol het monument herbouwd.

Een boek die een lang vervlogen tijd beschrijft. De maatschappij bevond zich op dat moment in een overgangsfase. Er waren jager-verzamelaars (in het boek: de Boslanders) die leefden van het wild en vruchten die men onderweg tegenkwam. Er waren ook reeds stammen die met een groep dieren een nomadisch bestaan leidden, (in het boek: de Hoeders). En er waren ook boeren die zich op één plek vestigden en leefden van wat vee en gewas wat men teelde. Deze overgang van een voornamelijk nomadisch bestaan naar vaste woon- en verblijfplaatsen is de basis van dit boek en ook van de conflicten die daarbij optraden. In het boek worden de boeren als de meest agressieve van de drie beschreven. Of dat in werkelijkheid ook zo was, weet ik niet. Maar het is in ieder geval een gemeenschap die niet heel veel sympathie oproept.

In werkelijkheid is de bouw van de Stonehenge Stone Circle met veel vragen omgeven. Men weet waar de stenen vandaan komen. Waarom men deze cirkel zo heeft gebouwd is onbekend en ook waarom precies op die lokatie. Ook de functie van de stenen is onbekend. Men weet dat het georiënteerd is op de zonnewendes in Zomer en Winter. Men weet vrij precies waar de stenen vandaan komen (er komen een aantal stenen zelfs uit Wales) en er zijn theorieën gevormd over hoe men deze enorme dingen transporteerde en op zijn plek kreeg. Kortom: best nog wel heel veel fundamentele vragen.

Ik had in dit boek eigenlijk meer antwoorden verwacht. Meer antwoorden in de zin van een samenhangend verhaal, op basis van de vele hypotheses en mogelijkheden, in de vorm van een ‘zo-zou-het-gegaan-kunnen-zijn’. Niet eens als absolute waarheid, dat is namelijk onmogelijk, maar als het beeld van een schrijver die de wetenschappelijke feiten met verbeelding aan elkaar rijgt tot een aannemelijk en geloofwaardig geheel. Dat vond ik ook knap gedaan in het andere werk wat ik van hem gelezen heb; de Pilaren van de Aarde. Daar geeft hij een mooi inzicht hoe men in de Middeleeuwen enorme kathedralen heeft kunnen bouwen. Ik heb daar veel van opgestoken. Dat is in dit boek echter niet het geval. Dat ene bezoek aan Stonehenge, het museum en wat steencirkels in de nabije omgeving hebben mij meer bijgebracht dan dit boek. Follett blijft wat mij betreft, in dit geval, toch echt te ver van het onderwerp af die hij met zijn literaire vrijheid best uitdagender had kunnen invullen.

De enige uitzondering vormt wellicht zijn beschrijving van de gemeenschap van priesteressen. Hij beschrijft hoe zijn de opzet van het monument gebruiken om de verschillende cycli van de maan te kunnen volgen. En ook hoe zij de momenten van midzomer en midzomer konden bepalen. En hoe zij mogelijk zonder schrift konden tellen en afstanden konden inschatten. Interessant!

Dit maakt het overigens helemaal geen slecht boek. Het leest gemakkelijk. De taal is prettig. Het verhaal is spannend en best aangenaam. Het houdt een beetje het midden tussen literatuur en de boeken-explosie van iemand als Lucinda Riley. Dus ik heb het met heel veel plezier gelezen.

De laatste zin is een mooie afsluiting van het verhaal. Het monument is dan klaar. Alle stenen staan op de juiste plaats. Er is iets van vrede in het land. Joia, inmiddels een Hogepriesteres op leeftijd ziet de zon opkomen en ziet dat alles goed is. Hoe mooi is dat.

Ook leuk: op de allerlaatste bladzijde van het boek staat een vraag: Heb je genoten van dit boek? gevolgd door een advies: ‘Laat dan een review achter op de site van de winkel waar je het gekocht hebt, of op een lezeerscommunity als Hebban.nl.’

Bij deze!