Rode vlaggen

Ze ontmoetten elkaar op de nieuwjaarsborrel van het bedrijf waar ze allebei werken. Deze situatie zou tot romantische situaties kunnen leiden in een ander boek. In Ik, de ander kiest Jante Wortel (1996) echter voor een heel ander scenario.

Ik, de ander is de tweede roman van Wortel. In 2022 debuteerde ze met Weerlicht dat genomineerd werd voor De Bronzen Uil, Het Beste Boek voor Jongeren en De Hebban Debuutprijs. Daarvoor schreef ze korte verhalen en essays die verschenen in verschillende tijdschriften, waaronder De Optimist. In 2024 selecteerde Marja Pruis haar voor 11 onder 35, een selectie van de beste auteurs onder de 35 jaar.

Wortel verstaat de kunst om in korte heldere zinnen zeer ongemakkelijke situaties neer te zetten. Net als in haar debuutroman wordt de lezer vol in een situatie gegooid waar van alles niet aan klopt. Er moet er nog heel wat uitgezocht worden voor je door hebt wat er nu eigenlijk speelt. Dat deze roman vol staat met rode vlaggen is een ding wat vanaf de eerste pagina duidelijk is. De naamloze vrouwelijke hoofdpersoon heeft dit echter niet meteen door.

‘Ze realiseert zich dit pas veel later, maar iets in zijn manier van doen heeft haar altijd op afstand gehouden. Alsof ze intuïtief wist: jou moet ik niet te dichtbij laten komen.’

Er worden geen namen genoemd, ook geen plaatsnamen. Alleen door het gebruik van Teams, Instagram en Whatsapp kun je het een tijdsbepaling meegeven. Er is weinig bekend over de twee hoofdpersonages. Zij heeft een relatie gehad van zeven jaar en heeft haar ex al een jaar niet meer gezien. Hij blijkt zeven broers te hebben, allemaal van verschillende moeders. Hij hangt een bepaalde manier van leven aan die hij Het Pad noemt maar veel uitleg krijg je hier niet over. Er zijn YouTube filmpjes die hij erover kijkt en ook aan haar laat zien maar zij kan er niet veel mee. Er zijn tekenen van psychische problemen die hij zou hebben gehad maar daar wordt niet verder over uitgeweid. Maar al die kleine signalen vormen een grote dreiging op de achtergrond. Die zij steeds blijft negeren.

‘Er zijn stukjes van hemzelf die hij uit een oud leven met zich meedraagt, wanneer het daar tijd voor is zal hij haar erover vertellen. Ze weet dat dit niet met de ander te maken heeft. Dit is iets groters. Ze voelt dat hij het over iets anders heeft. En dus vraagt ze er niet naar.’

En dan is er De Ander. Onze vrouwelijke hoofdpersoon blijkt niet de enige vrouw te zijn in het leven van haar obsessie. Want dat wordt hij, al vrij snel in het verhaal. Als ze niet bij elkaar zijn, moet ze tekenen van leven van hem krijgen. Aandacht. Appjes, telefoontjes. Als hij vraagt, nee, eist, dat ze naar hem toekomt is ze al onderweg. Hij komt nooit bij haar. Zij kan maar niet snappen dat iemand zoals hij interesse kan hebben in haar; zij die slecht is, een duivel. Die alles kapotmaakt. Maar hij denkt niet slecht over haar. En zij denkt dat ze hem nodig had. En hij was er.

Als lezer sla je pagina na pagina om en je ziet alle signalen van een toxische relatie al van verre aankomen. Hij heeft haar in zijn macht en geniet ervan. Als hij haar dagen aaneen alleen laat en niets van zich laat horen (hij is bij de Ander!) waardoor zij in een enorm diepe put terecht komt, wil je haar alleen maar toeschreeuwen om te maken dat ze wegkomt. Om hem te laten zitten. Maar zijn tentakels zitten al veel te diep.
Toch ontstaat er uiteindelijk een situatie waarin ze niet meer anders kan dan afstand scheppen, hoe zwaar haar dit ook valt.

De auteur laat je dit boek met een zeer actueel thema bijna in een adem uitlezen. Het is heftig maar je kunt niet anders, net als de vrouw die we volgen. Het einde zou hoop moeten geven maar dat dreunt juist nog het meest na.