Sterke plot en onverwachte ontknoping

De Noorse Gunnar Staalesen (1947) is niet alleen de auteur van tientallen thrillers, hij schreef ook toneelstukken, hoorspelen, kinderboeken en romans. In 1977 verscheen zijn thrillerdebuut ‘Bukken til havresekken’, het eerste boek met de ook van tv bekende Varg Veum. De auteur won met zijn werk onder andere ‘den gylne revolver’ (voor beste Noorse thriller) en de Britse Petrona Award (voor beste vertaalde Scandinavische misdaadroman). Hoewel de serie met privédetective Varg Veum al een twintigtal delen telt, is ‘Waar rozen nooit verwelken’ – in een vertaling van Lucy Pijttersen – pas het negende dat naar het Nederlands vertaald werd. Tien jaar hebben we erop moeten wachten, maar het geduld van de lezer wordt beloond, want dit zestiende deel in de serie is een sterke misdaadroman, een die bovendien prima gelezen kan worden zonder voorkennis van eerdere titels.

Alles begint wanneer Veum gevraagd wordt de zaak te bekijken van de driejarige Mette die bijna 25 jaar geleden verdween. Omdat de verjaringstermijn voor het misdrijf in zicht is, wil haar moeder nog één keer proberen de waarheid te achterhalen. Ze hoopt dat de privédetective kan slagen daar waar de politie al die jaren geleden gefaald heeft. Het meisje groeide op in een klein wooncollectief van slechts vijf huizen, en het is daar waar de nieuwe zoektocht begint. Wanneer Veum in gesprek gaat met de toenmalige bewoners, waarvan een aantal indertijd nog kinderen waren, stuit hij al snel op leugens en iets wat angstvallig geheim werd gehouden. De vraag is of dat iets met Mettes verdwijning te maken had.

De manier waarop ‘Waar rozen nooit verwelken’ is opgebouwd, is erg sterk. De verhaallijn in het heden – Veum die de zaak-Mette opnieuw onderzoekt – is geschreven in de ik-vorm, het is de detective zelf die aan het woord is. Terwijl zijn onderzoekingen vorderen, wordt de lezer steeds opnieuw meegenomen naar het verleden. Bijna geruisloos, want beide verhaallijnen lopen zo soepel in elkaar over dat je het nauwelijks merkt. De gebeurtenissen uit het verleden worden vanuit verschillende perspectieven weergegeven, maar toch blijft het raadsel lange tijd één groot mysterie. De beschrijvende stukken zijn een mooie aanvulling op het geheel.

Aanvankelijk is het niet evident om alle personages, met name de oude buren van Mettes gezin, uit elkaar te houden. De auteur was zich daar van bewust, want hij laat Veum, voor wie alle informatie ook nieuw is, regelmatig namen en gezinssamenstellingen herhalen, zodat het plaatje duidelijk wordt. De lezer krijgt een goed zicht op de personages, want Staalesen is sterk in beschrijven. Er komt veel informatie naar boven, maar tegelijkertijd groeit het vermoeden dat een aantal figuren niet het onderste van hun tong laten zien. Van alle personages is het Varg Veum zelf die het meest gaat leven. 59 is hij ondertussen en op de dool sinds de dood van zijn vriendin drie jaar geleden. De zaak-Mette zorgt ervoor dat hij probeert de drank te laten staan.

Een groot deel van het boek bestaat uit ondervragingen, en dat gaat in het begin langzaam, daar moet je van houden. De vloeiende schrijfstijl en het boeiende mysterie zorgen voor een mooie leesflow en halverwege krijgt het verhaal serieus vaart. Wanneer oude gebeurtenissen ontrafeld worden, wordt de lezer steeds meer meegesleept en stevent die met grote stappen op de ontknoping af. Tussendoor weet Staalesen zijn boek te doorspekken met wat toeristische informatie. Bryggen, de wereldberoemde kade in Bergen, maar ook de steden Oslo en Ålesund, de vele eilanden en stadjes, het is prettig om lezen. De uiteindelijke opheldering van de verdwijningszaak is heel verrassend, geen mens die ze ziet aankomen.

‘Waar rozen nooit verwelken’ is een pracht van een misdaadroman. De vlotte schrijfstijl van Gunnar Staalesen, de boeiende zoektocht van Varg Veum en de onverwachte ontknoping, alles samen zorgen ze voor een mooie leeservaring.