Durf je je te ont-binden van je verleden?

Het motto van de debuutroman De Ontbinding van Manon Brinkman (1973) is het gedicht Vraag uit de bundel Beemdgras van Judith Herzberg:

“Hoe is dat zo geworden / Van altijd komen slapen / Tot nooit meer willen zien?”

Prachtig gekozen door Brinkman want het raakt de kern van haar roman. In de roman gaat over het aflopen van een relatie en de overgang van het intieme bij elkaar zijn (komen slapen) naar een situatie van afstand nemen, afwijzen.

Het hoofdpersonage in het verhaal is de negenendertigjarige Norah Vogel. Ze bevindt zich op een kruising in haar leven. Ze werkt als verpleegkundige, maar haalt er minder voldoening uit. Ze kijkt met weemoed terug naar de twee jaar dat ze een opleiding voor actrice volgde. Haar huwelijk met de tien jaar oudere sportleraar Hugo loopt na twintig jaar vast. Hugo zit al jaren depressief thuis door PTSS na een aanval van een leerling op school. Norah is degene die het geld moet verdienen. Maar ook zij heeft een verleden met zich mee te dragen. Haar ouders voerden een soortement van ‘koude oorlog’ met elkaar en dat had zijn effect op haar. Dan wordt het 11 september 2001. De wereld verandert door de aanslag op de Twin Towers. Maar ook het leven van Norah en Hugo krijgt op die dag een enorme klap te verwerken… Norah zoekt nieuw perspectief, wil – en daarom is haar achternaam wel toepasselijk – verder vliegen.

Nieuwe kansen

Manon Brinkman heeft gekozen voor een chronologisch verhaal met flashbacks, dat begint op 11 september 2020 en precies een jaar later eindigt, midden in de coronatijd. Er gloort nieuwe energie als Norah bij haar jubileum van haar collega’s een masterclass aangeboden krijgt bij Alexander Higgs, de Oscarwinnende acteur die ze al heel lang mateloos bewondert, bijna aanbidt. “Haar interesse in Alexander was tegelijk met haar vader gecremeerd.” Ze was na de dood van haar vader en haar zoon in de verpleging gegaan “in een poging iets goed te maken.” De masterclass gaat over method-acting en ze krijgt veel aandacht van Alexander en wordt bevestigd in haar talent voor acteren, Ze is blind voor dingen die schuren bij Alexander hoewel ze er attent op gemaakt wordt: “Die man is anders dan je denkt.” Ze raakt in gewetensconflict met haar echtgenoot Hugo, maar Alexander blijft haar in zijn greep houden, maakt ge(mis)bruik van haar. Hij is een soort van Jekyll & Hide-figuur: nu eens hartstochtelijk en aardig, dan weer afwijzend en afstandelijk, een narcist bij uitstek. Wat moet ze doen? Ze blijft onzeker en komt erachter dat ze zelf een keuze moet maken en gaat zich bezinnen in Parijs. Daar komt ze mede door de eigenaresse van een B&B die tarotkaarten legt tot bezinning. Kan ze zich losmaken, ont-binden van het verleden?

Interessante verbindingen

Brinkman schrijft soepel, uiterst toegankelijk en helder. De kracht van de roman zit hem in de verbindingen die Brinkman weet te leggen. Natuurlijk zijn er de doorkijkjes naar de coronatijd (hoe snel lijkt het allemaal weer te verglijden in het verleden: de mondkapjes, de anderhalve meter samenleving, het gebruik van handgel, de avondklok, geen handen schudden bij begroeting). Ook de gebeurtenissen rondom Charlie Hebdo, de moordpartij bij de Bataclan in Parijs krijgen aandacht. Allemaal elementen die zorgden voor onzekerheid in de samenleving en angst om keuzes te maken. Zo is er aandacht voor Davide Martello, de man die voor de Bataclan Imagine van John Lennon op de piano speelde. “Hij speelde bewust om het geweld te doorbreken. Muziek had die kracht. En die zou ze (Norah) gebruiken; niet zozeer om het geweld in de wereld aan te pakken, maar tenminste de puinhopen in zichzelf.” En Imagine is ook een tekst die over de toekomst gaat.

Wat de auteur goed doet is het proces van onthechting, het zoeken naar je eigen kracht, je zelfvertrouwen op een natuurlijke manier te beschrijven met veel aandacht voor de psychologische ontwikkeling van de personages. Je ervaart bij Norah de vertwijfeling, het schuldgevoel en de onzekerheid. Je ziet wat verlies ook bij Hugo doet en hoe die maar moeilijk een nieuw perspectief in zijn leven vindt. Je wordt deelgenoot van het complexe personage van Alexander. Brinkman spiegelt ook situaties. Zo is er Daniël, een stagiair op de afdeling waar Norah werkt. Ook hij is onzeker en wil liever naar het conservatorium dan werken in de verpleging. Hij mag dus zijn eigen droom niet nastreven. Norah pept hem op, begeleidt hem als het ware naar de keuze waarbij Daniël zich het beste voelt. Precies zo gebeurt in haar leven. Het gaat erom echt jezelf te zijn.

Tarot

En dan is er nog een mooie link naar de auteur zelf. In de roman tref je een passage rondom Tarot-kaarten aan. Manon Brinkman werkt vanaf haar zeventiende jaar met Tarotkaarten. Tarot refereert aan de Egyptische woorden ‘tar’ (“koninklijk”) en “ro” (“weg’). Tarot toont dus een ‘koninklijke weg’ naar wijsheid, helpt je door inzicht te geven in je situatie. Een oplossing ligt in je eigen handen. En dat is precies waar het in deze roman om gaat.

—


Recensie verscheen eerder op Bazarow.com

Leesadvies voor jongeren
Toegankelijk geschreven psychologische roman over keuzes in een mensenleven op het gebied van relaties en persoonlijke ontwikkeling.