Een feest van durf, extravagantie en kunst

Het boek Fong-Leng – 60 jaar Fashion en Faam viert het zestigjarige oeuvre van de Nederlandse mode-ontwerpster Carla Maria Fong Leng ’Tsang, een icoon van extravagante en theatrale mode. Sinds de jaren zeventig vervaagt zij de grenzen tussen mode en kunst: haar creaties zijn autonome kunstwerken waarin kleur, vorm en applicatie een even grote rol spelen als het silhouet. Zoals Fong-Leng zelf zegt: “Ik maak wat ik wil, ik volg geen trends.” Elk kledingstuk is een statement van identiteit, durf en persoonlijkheid, eerder sculpturaal dan alledaags draagbaar. Bij haar wordt mode nooit louter functioneel; het is kunst die in beweging is, gedragen door mensen die durven opvallen.

Van Katendrecht naar de glamour van Amsterdam
Fong-Leng (1937) groeide op in Katendrecht, als dochter van een Chinese vader en een Nederlandse moeder. Na haar studie mode en fotografie aan de Academie voor Beeldende Kunst in Rotterdam begon ze in 1965 als pers- en modefotograaf. Eind jaren zestig ontwierp ze zelf modestukken die ze fotografeerde, waarmee ze een geheel eigen stijl ontwikkelde.

In 1969 opende ze haar eerste boetiek in Amsterdam, gevolgd door Studio Fong-Leng in de P.C. Hooftstraat in 1971. Hier beleefde ze haar hoogtijdagen, vooral na haar ontmoeting met schilder Carel Willink en Mathilde Willink-de Doelder, die liefst zevenendertig creaties van haar kochten. Van goud- en metallickleurige jasjurken tot kimono-achtige mantels en zwierige jurken: de ontwerpen waren rijkelijk versierd met applicaties in suède, leer en andere luxe materialen. “Ik schilder in leer,” zei Fong-Leng ooit. Het was een tijd van glamour en glitter: kreeft, kaviaar, champagne en Rolls Royces voor de deur, waarmee de studio uitgroeide tot hét symbool van extravagantie in de Nederlandse mode.

Maar na de gloriejaren volgden de minder rooskleurige: in 1987 ging de Studio failliet. Toch toonde Fong-Leng veerkracht en bleef ze creatief actief, met tweedimensionale wanddecoraties, textielobjecten en experimenten die opnieuw de grens tussen mode en kunst vervagen.

Iconische stukken en flamboyante fotografie
Het boek schenkt veel aandacht aan het visuele spektakel van haar werk. Prachtige vormgeving, rijk geïllustreerde spreads en indrukwekkend fotowerk van Ferry van der Nat – die zelfs AI gebruikte om de creaties om de modellen heen te ‘componeren’ – brengen haar ontwerpen tot leven.

Sommige iconische stukken krijgen extra focus, met uitleg over de filosofie erachter en de manier van vervaardigen. Zo is er de luipaardmantel, afgebeeld op het beroemde schilderij Afscheid van Mathilde van Carel Willink. De mantel accentueert het silhouet, terwijl de luipaardprint en contrasterende vormen een krachtig visueel statement maken. Dit kledingstuk combineert luxe, dierenmotieven en dramatische vormgeving – een perfecte illustratie van Fong-Lengs flair voor extravagantie.

De fotografie toont minutieus applicaties en materiaalcombinaties, waardoor de flamboyante signatuur van Fong Leng tastbaar wordt. Anekdotes zoals die van Frank Govers, die haar creaties voor de etalage van de P.C. Hooftstraat natekende (“Imitation is the best flattering”), voegen charme en context toe, en laten zien hoe haar werk kunstenaars en ontwerpers inspireerde. Ontroerend is de tekening met gedicht, gemaakt door Mathilde Willink voor Fong-Leng.

Invloed op een nieuwe generatie
Fong-Lengs impact reikt verder dan haar eigen tijd. Jongere ontwerpers zoals Ronald van der Kemp, Mattijs van Bergen, Bas Kosters en Tess van Zalinge brengen elementen van haar werk in hun collecties terug: van expressief kleurgebruik tot monumentale silhouetten en figuratieve applicaties. Haar invloed is zichtbaar in haute-couture shows van de jaren zeventig én in hedendaagse mode, wat haar nalatenschap binnen het Nederlandse mode- en designlandschap bevestigt. Denk aan Viktor & Rolf en Iris van Herpen.

Het boek belicht ook de museale context van haar werk. Monumentale ontwerpen zijn ondergebracht in onder meer Kasteel Ruurlo, waar de collectie zorgvuldig wordt bewaard en tentoongesteld. Deze museale aandacht versterkt het idee van haar als modekunstenaar, wiens werk de tijd overstijgt.

Mode en kunst: een leven lang experiment
Naast theatrale kleding heeft Fong-Leng zich door de jaren heen ontwikkeld als veelzijdig kunstenaar. Ze ontwierp denimcollecties voor Levi’s en werkt tot op de dag van vandaag met textielobjecten en wandkunst, waarmee ze de grenzen tussen mode en autonome kunst blijft verkennen.

De publicatie benadrukt dat Fong-Leng zichzelf nooit als conventioneel ontwerper zag, maar als kunstenaar die kleding creëert als autonome kunstwerken, waarbij draagbaarheid geen vereiste is. Na commerciële successen en faillissementen in de jaren tachtig, waaronder een misgelopen kans bij de Olympische Spelen van 1992, bevestigde ze haar artistieke status met grote tableaux van leer en suède. Elk werk getuigt van een compromisloze visie: mode is kunst en kunst is mode, in perfecte harmonie.

Kritische kanttekeningen
Toch is deze uitgave niet zonder kritische punten. Sommige thema’s – haar Chinese achtergrond, de relatie met Mathilde Willink, theatrale ontwerpen en invloed op jongeren – worden meerdere keren herhaald, waardoor de tekst soms iets vermoeiend overkomt. Bovendien is het boek beperkt tot 96 pagina’s, waardoor onderwerpen zoals haar commerciële collecties voor Levi’s slechts kort aan bod komen. Ondanks deze beperkingen biedt het boek een indrukwekkend overzicht van haar werk en levensloop.

Zestig jaar creatief lef
Fong-Leng – 60 jaar Fashion en Faam laat zien hoe een ontwerpster haar eigen pad volgt, extravagantie en vakmanschap combineert, en een blijvende invloed heeft op mode en design. Het boek is een visueel spektakel, rijk aan details, iconische creaties en charmante anekdotes. Voor iedereen die de theatrale, kunstzinnige en kleurrijke kant van mode wil ontdekken, is dit een absolute aanrader.

—

Voor het eerst gepubliceerd op Boekenkrant.com