Indringende, trieste, maar ook mooie familiegeschiedenis

De in Noord-Vietnam geboren schrijfster Nguyễn Phan Quể Mai groeide op in het zuiden van het land en zag op jonge leeftijd de gevolgen van de oorlog. Met deze altijd bij haar bijgebleven beelden in haar achterhoofd schreef ze haar eerste Engelstalige roman De bergen zingen, dat in augustus 2020 is verschenen. In haar moedertaal heeft ze acht poëzie-, fictie- en non-fictiebundels gepubliceerd. Haar werk verscheen in meer dan tien landen en ze heeft er diverse prijzen mee gewonnen. Ze is tevens de eerste Vietnamese auteur wiens werk in het Engels is uitgebracht.

Het is het begin van de jaren zeventig, Hương Trần is twaalf jaar oud en de Vietnamoorlog is in volle gang. Omdat haar ooms, maar ook haar ouders, het leger zijn ingegaan om tegen de Amerikaanse vijand te vechten, woont ze bij haar oma Diệu Lan. De omstandigheden zijn moeilijk en daarom vertelt Diệu Lan Hương haar levensverhaal. Over haar jeugd, de Franse bezetting, de Japanse overheersing, het leven op de boerderij en over de landhervormingen waardoor ze met haar kinderen moest vluchten. Maar ook dat ze, ondanks alle ellende, bleef geloven in een goede afloop en een goede toekomst.

In haar dankwoord vertelt Nguyễn dat ze zich bij het schrijven van De bergen zingen heeft laten inspireren door de ervaringen van haar eigen familie, maar ook van families in haar directe omgeving. Het verhaal is echter pure fictie, maar de grote historische gebeurtenissen die erin voorkomen hebben werkelijk plaatsgevonden. Al deze factoren zorgen er echter wel voor dat boek overkomt als een non-fictieverhaal. De lezer krijgt van begin af aan de indruk dat het lot wat de familie Trần ondervonden heeft echt gebeurd is, dat ze echt bestaan hebben. Daarom kan zonder meer geconcludeerd worden dat deze fictieve familie symbool staat voor wat vele gezinnen, maar ook individuen, tijdens die verschrikkelijke Vietnamoorlog overkomen is.

Het verhaal, dat van begin tot eind bijzonder beeldend, zo niet filmisch, geschreven is, speelt zich af in verschillende perioden die afwisselend en verteld vanuit twee perspectieven (die van Diệu Lan en Hương) onder de aandacht van de lezer worden gebracht. De grootste aandacht wordt besteed aan de jaren tijdens en na de Tweede Wereldoorlog en, eigenlijk vanzelfsprekend, de Vietnamoorlog. Het is duidelijk dat beide oorlogen de meeste impact hebben gehad op de bewoners van het land, maar ook op het land zelf. Door te beschrijven wat er al die decennia gebeurd is, geeft de auteur de lezer een goed en realistisch beeld van wat zich destijds allemaal heeft voorgedaan en vooral hoe de mensen hebben geleden en welke ontberingen ze moeten ondergaan.

De roman is voor een groot deel indringend en intens, soms aandoenlijk, maar toch ook wel weer mooi. Ondanks het menselijke leed en de opgelopen trauma’s, zien veel Vietnamezen wel degelijk de mooie kanten van het leven, tonen ze de kracht om naar de toekomst te kijken, waarvan ze verwachten dat die beter gaat worden. Natuurlijk stemt de roman niet altijd vrolijk, maar, en dat is de verdienste van de auteur, het is geen al te zwaar boek. De schrijfstijl is toegankelijk, vlot en eigentijds en regelmatig kan de lezer genieten van enkele fraaie vergelijkingen en mooie spreekwoorden of gezegden.

De bergen zingen is behalve een trieste, maar hoopvolle familiegeschiedenis en historische getinte roman zoveel meer. Als lezer vraag je je, al dan niet opnieuw, af welk recht landen denken te hebben om zomaar een ander land binnen te vallen, vervolgens dood en verderf zaaien en er dan ook nog eens de dienst willen uitmaken. Daarom is het boek op een aantal fronten ook nog eens een regelrechte aanklacht tegen de oorlog en zijn verschrikkingen.