Niet hoogstaand, evenmin een niemendalletje

Nadat Herman Koch in 1985 al een verhalenbundel publiceerde, maakte hij vier jaar later met de roman Red ons, Maria Montanelli zijn literaire debuut. Zijn jongste uitgave, Het Koninklijk Huis, lag in september 2022 onaangekondigd in de winkel. Dit plotseling verschijnen van de roman was een experiment dat hij samen met zijn uitgever heeft bedacht. Het idee voor dit boek, dat een modern koningsdrama wordt genoemd, kreeg hij op Koningsdag eerder dat jaar en door wat hij las en zag heeft hij zich verder laten inspireren.

De leden van het Koninklijk Huis, bestaande uit onder andere koning Hendrik, koningin Margarita en hun vijftienjarige dochter prinses Vera, leiden een ongewoner leven dan de andere inwoners van het land. Ze liggen onder een vergrootglas, er worden – ware en onware – verhalen over hen verteld en fouten en blunders worden uitvergroot. Kortom, ze staan continu in de schijnwerpers en kunnen zo goed als geen gewoon leven leiden. Dat dit aan hen kan knagen en dat ze in feite ook maar mensen van vlees en bloed zijn, laat dit moderne koningsdrama in tien afleveringen zien.

De roman bevat tien hoofdstukken, die in dit geval afleveringen worden genoemd. Hierdoor wordt bewust gesuggereerd dat de lezer een televisieserie volgt. Voorafgaand aan elk van deze afleveringen geeft de auteur een korte samenvatting van wat je kunt verwachten, een beetje als de toelichtende tekst in bijvoorbeeld een televisiegids. Van veel toegevoegde waarde is dit niet, maar desalniettemin is het een aardige en wel vaker gebruikte techniek om de lezer nieuwsgierig te maken. Daar slaagt Koch over het algemeen aardig in, want je wilt, ondanks dat er in eerste instantie niet eens zo heel erg veel gebeurt, toch weten hoe het de diverse personages vergaat.

In de verschillende personages – die uiteraard volledig verzonnen zijn – herken je uiteraard een aantal leden van de échte koninklijke familie. Het meest herkenbaar zijn Arthur (Bernhard) en Karl (Claus). Tijdens het lezen valt er overigens niet aan te ontkomen de fictieve karakters los te zien van hun bestande of bestaand hebbende evenbeelden. De situaties waarin ze terechtkomen of wat ze in hun denkbeeldige bestaan meemaken zijn echter volledig bezijden de werkelijkheid en redelijk aangedikt. Ze moeten uitsluitend gezien worden als satire en dat is de facto ook de bedoeling van de auteur en zijn verhaal. Iedereen wordt eveneens neergezet als een normaal mens, zoals ieder ander, ook al zijn ze dan van koninklijken bloede.

Omdat de personages, de vele voorvallen en gebeurtenissen karikaturaal zijn, komen er behoorlijk wat onwerkelijke situaties in het boek voor, maar in veel gevallen zijn ze wel te herleiden naar ware personen en/of aangelegenheden. Hier wordt echter niet al te diep op ingegaan en daardoor is en blijft alles overwegend oppervlakkig. Koch heeft overduidelijk niet de intentie gehad om een diepgaand boek te schrijven, hetgeen hem zonder meer gelukt is. De subtitel van de satirische roman is Een modern koningsdrama, maar pas in de laatste twee afleveringen komt dit tot uiting. Deze ontknoping is wel erg vergezocht en wekt de indruk dat de auteur een eind aan zijn hersenspinsels heeft willen maken.

De schrijfstijl van Het Koninklijk Huis is absoluut toegankelijk en tevens beeldend, maar de lezer krijgt zo goed als geen band met de diverse figuren, hoewel prinses Vera daarop een lichte uitzondering is. Al met al is deze satire niet van hoogstaand niveau, maar evenmin een niemendalletje.