Verwarrende vorm overschaduwt de inhoud

Lisa Weeda poogt middels het verhaal van haar familie de geschiedenis van Oekraïne te vertellen, gegoten in een unieke vertelstijl met een vleugje magisch-realisme. Normaliter past zo'n roman wel in mijn straatje, echter deed Aleksandra het niet voor mij. Ik zou de roman willen duiden met een enkel woord: verwarring.

Ten eerste bevat het boek een gigantische hoeveelheid aan namen. Voor de schrijfster is dit haar familie, voor de lezer blijven het slechts namen; de familieleden worden niet echt voorgesteld. Voor mij kwam de roman daarmee nooit echt helemaal tot leven. Combineer dat met het feit dat bepaalde familieleden dezelfde naam hebben en er in de eerste paar hoofdstukken al met zoveel namen wordt gesmeten dat ik als lezer het spoort snel bijster was. De stamboom achterin het boek biedt helaas geen soelaas. Het is vrij een forse stamboom en door dubbele namen moet je goed opletten dat je op de juiste laag aan het zoeken bent. Dat de familie nou eenmaal groot is en bepaalde mensen dezelfde naam hebben is een vaststaand feit waaraan weinig aan veranderd kan worden, echter hadden de familieleden naar mijns inzien beter geïntroduceerd kunnen worden. Zelfs Aleksandra, waar de roman naar vernoemd is, kwam voor mij nooit helemaal tot leven.

Ten tweede heeft boek een vrij complexe vertelstijl. Nou deins ik daar niet voor terug, een beetje uitdaging houdt het lezen spannend. Echter wordt er constant heen en weer gesprongen tussen de tijd en perspectief waardoor je als lezer elke keer jezelf opnieuw moet oriënteren, zeker wanneer er dus ook nog zoveel namen voorbij komen. Al snel is het dan niet helemaal duidelijk wat je precies aan het lezen bent.

Eenmaal zo'n 100 bladzijdes gelezen te hebben begon ik iets meer grip te krijgen op het boek. Bepaalde namen komen vaker voorbij waardoor je de relaties tussen personages door begint te krijgen. Regelmatig begin ik lekker in het verhaal te zitten en krijg je per gebeurtenis een beetje een beeld van het land en de tijd waarin het zich afspeelt. Op dat soort momenten is de roman heel sterk. Tot er weer een sprong in de tijd plaatsvindt waardoor ik uit het verhaal ben. Deze manier van vertellen is natuurlijk een bewuste keuze van Weeda en lijkt ook wel een doel te hebben: de chaos en verwarring overbrengen die haar voorgeslacht heeft ervaren. Keer op keer wordt de familie overrompeld door rampspoed en ellende zonder dat ze zelf snappen waarom dit nu allemaal moet plaatsvinden. Hierdoor krijg je als lezer wat mee van de geschiedenis van het land alsook een stukje bewustwording dat wij Nederlanders op het juiste moment in de juiste tijd zijn geboren.

Betreffende het magisch-realistische aspect, het voegde voor mij niet heel veel toe, maar deed ook weinig af aan de roman. Het paleis is wel een slim verzonnen laag zodat de schrijfsters, die soms de ik-figuur is, een gesprek kan voeren met haar overleden overgrootvader. Het zorgt er wel voor dat feit en fictie door elkaar heen lopen en het niet geheel duidelijk is wat nou echt gebeurd is, maar er wordt ook nergens beweerd dat het een waargebeurd verhaal is; sterker nog Weeda bestempelt de roman als fictie. Hiermee was het voor mij geen probleem dat sommige zaken mogelijk verzonnen zijn.

Ondanks dat je dus iets mee krijgt van de geschiedenis van Oekraïne mist het boek toch wat diepgang. Er is teveel in te weinig bladzijdes gestopt. Grofweg de afgelopen honderd jaar aan landgeschiedenis zijn erin verwerkt. Hierbij krijg je alleen het perspectief van de familie wat plat gezegd een opeenhoping van ellende is met een beperkte hoeveelheid context. Wat mij betreft was er overal iets dieper op ingegaan en was alles wat breder getrokken. Concluderend eindig ik alsnog met drie sterren, omdat bepaalde gebeurtenissen in het boek wel zijn blijven hangen waarmee er bovendien toch iets geleerd is over Oekraïne.