Over David Grossman

Het zou zomaar kunnen dat Grossman dit jaar wèl de nobelprijs voor literatuur wint. Dat is op zich terecht maar als het dit jaar gebeurt dan is het toch vooral weer een politiek ingegeven keuze, zoals het nobelcomité wel vaker doet. Een politiek ingegeven keuze doet afbreuk aan de waarde van toekenning.

Grossman is een moeilijke schrijver. Soms vind ik zijn boeken meeslepend, soms weinig toegankelijk of zelfs onbegrijpelijk. Dat geldt ook voor dit boek dat ik niet helemaal heb uitgelezen. Ik kwam er simpelweg niet doorheen.

Toevallig leverde de biblioteek me twee boeken van Grossman tegelijkertijd: De grammatica van het gevoel en De uitvinder van geheimen. Tot mijn verbazing bleken de boeken dezelfde inhoud te hebben. Het boek dat ik las is uitgegeven door Cossee, tegenwoordig dè uitgever van Grossman. Het andere boek is uitgegeven door Contact. Ik vroeg Debby hoe het zat. Ze legde me uit dat de rechten van het uitgeven van boeken soms worden verkocht aan een andere uitgever en dat die soms de titel van het boek verandert in de hoop dat het zo aantrekkelijker wordt om het boek te kopen.
Vervolgens vroeg ik aan mijn Israëlische schoonzoon wat de Hebreeuwse titel betekende. De grammatica van het gevoel, was zijn antwoord. Ik keur het ten zeerste af als uitgevers naar believen een titel verzinnen. De schrijver heeft niet voor niets juist die ene titel bedacht. Het maakt onderdeel uit van de inhoud van het boek. Het zou verboden moeten worden!

Onlangs zag ik de documentaire van Adi Arbel over Grossman. Wie van Grossman houdt, ga dit document zien want het geeft een prachtig inkijkje in het leven en het wezen van de schrijver.
Arbel is een vooraanstaande documentairemaakster in Israël. Ze maakte dit document in 2021. De docu begint en eindigt met een samenkomst van zijn vertalers en vertaalsters uit verscheidenen Europese landen. De gesprekken tussen hen en Grossman zijn interessant. Verder refereert Grossman in het anderhalf uur durende verhaal aan zijn boeken, ook aan De uitvinder van geheimen. Het werd me duidelijk dat dit boek in hoge mate autobiografisch is. De kleine Aharon, de hoofdpersoon in het boek, is in feite de kleine David. Hij was een buitenbeentje in zijn gezin en deed zijn ouders al zeer jong versteld staan van zijn denkwereld. Zo tobde hij op vijfjarige leeftijd al met de dood en besefte dat alle mensen die hij kende ooit dood zouden gaan wat hem zeer beangstigde.

De uitvinder van geheimen is geschreven vanuit de belevingswereld van Aharon. De lezer maakt hem mee op vakantie, met zijn gezin, met vriendjes, op school. Een heel gewoon leven maar ook eenzaam. De periode die Grossman beschrijft is de tijd kort voor en na zijn Bar Mitzwah. Deze plechtigheid vindt plaats als een jongen 13 jaar wordt. Het ritueel voor meisjes heet Bat Mitzwah.
Het boek is dus wat tegenwoordig met de foeilelijke term een coming of age boek is gaan heten. Gewoon een opgroeiroman.
Het verhaal kabbelt eindeloos voort. Er gebeurt niet zoveel, nou ja, voor een kind zeker wel maar de volwassen lezer raakt al snel verveeld, tenminste, ik wel. Zo werd het lezen van dit boek een echte opgave en ik gaf mezelf de opdracht om het zeker tot over de helft te lezen, plus de laatste bladzijden. Ik kreeg de indruk dat Grossman het boek meer voor zichzelf heeft geschreven dan voor publiek.
Je zou dan denken dat ik het boek één, hooguit twee sterren zou geven. Toch zijn het er drie geworden omdat Grossman een man is die prachtig, bloemrijk, gepassioneerd schrijft.

In de tussentijd las ik ook Het duel, deed een poging om Het zigzagkind te lezen alsmede Jij bent mijn mes.
Het eerstgenoemde was een leuk boek dat ook geschikt is voor jeugd. Dat geldt misschien ook voor het tweede boek maar ik gaf het al snel op om verder te lezen. Het sprak me gewoon voor geen meter aan. Dat geldt ook voor Jij bent mijn mes dat een eindeloze correspondentie is van de hoofdpersoon met een vage bekende.

Inmiddels heb ik veel van Grossman gelezen. Lang niet alles kan me bekoren maar hij is een origineel denker, een virtuoze stilist en uiterst veelzijdig, bijvoorbeeld omdat hij ook kinderboeken schrijft.
In voornoemde documentaire praat hij met zijn kinderen over zijn bezigheden.
Ook legt hij uit waarom hij Arabisch wilde leren en zien we hem in de Palestijnse gebieden.