Rauw en indringend verhaal over opgroeien met verslaving

Glasgow, de jaren ’80. Shuggie en zijn familie wonen in een armoedige sociale huurwoning. Moeder Agnes is alles voor hem, maar de drank is alles voor Agnes. Agnes droomt van een eigen huis en glamour in haar leven. Ze hoopt dit te vinden bij de vreemdgaande taxichauffeur waarmee ze getrouwd is. Ondanks de tegenslagen in haar leven behoudt Agnes haar trots door er goed uit te zien. Omdat de drank haar alles is, ziet ze niet dat haar zoon worstelt met zichzelf en zijn seksualiteit. Haar alcoholverslaving begint haar liefde voor Shuggie en haar andere kinderen steeds meer te overschaduwen.

Shuggie Bain is het autobiografische debuut van de in Glasgow geboren auteur Douglas Stuart. In november 2020 verscheen Shuggie Bain in het Engels waarmee hij direct de Booker Prize 2020 won. In januari 2021 verscheen Shuggie Bain in het Nederlands bij uitgeverij Nieuw Amsterdam. Het boek is vertaald door twee vertalers: Inger Limburg en Lucie van Rooijen.

Het eerste hoofdstuk vertelt het verhaal van Shugggie in 1992. Het is direct duidelijk dat er heel veel is gebeurd, want je komt niet zomaar als zestienjarige jongen alleen te staan en te wonen in een krakkemikkig appartementengebouw in een evenzo krakkemikkig appartement. De lezer weet nog niet wat het verhaal van deze jongen is, maar daar komt snel verandering in. Na het eerste hoofdstuk in 1992 maken we een sprong terug in de tijd, naar 1981. Hier begint het verhaal pas echt en wordt het drankprobleem in de kring van moeder Agnes direct zichtbaar.

“Alcohol maakt meer kapot dan je lief is” is zeker van toepassing op Agnes. Ze is zo vaak beneveld door de drank dat ze niet meer weet wat ze doet. Zo zet ze haar slaapkamer in lichterlaaie met haarzelf en de kleine Shuggie er nog in. Shuggie was toen amper vijf jaar oud. Door de onvoorspelbaarheid van de drank en de toestand van Agnes behoudt de lezer continu een beklemmend gevoel wat uitnodigt tot doorlezen.

Ondanks dat het boek de titel Shuggie Bain heeft, volg je meer de geschiedenis van Agnes en haar verslaving. Shuggie krijgt een minder prominente rol dan verwacht. De verslaving en levensloop van zijn moeder en de rest van de familie heeft een dusdanige impact op zijn leven, dat het verhaal wel op deze manier verteld moet worden. Naarmate het verhaal vordert krijgt Shuggie een steeds grotere rol. De worsteling met zijn seksualiteit wordt overschaduwd door de alcoholverslaving van zijn moeder. Hier had meer ruimte voor mogen zijn.

Shuggie Bain is een indringend portret van een kind dat opgroeit in een gezin dat geleefd wordt door de alcohol. Verslaving is een ziekte die invloed heeft op iedereen in de omgeving van de verslaafde. De auteur heeft voor dit boek geput uit zijn eigen ervaring met zijn familie. Hierdoor voelt het verhaal van Shuggie levensecht aan. De beschrijvingen van Glasgow en zijn vervallen wijken is zo gedetailleerd dat alleen een inwoner van die stad die hier mee te maken heeft gehad deze plekken kent. De vertalers hebben een flinke klus gehad aan de vertaling, want zelfs het Glasgowse dialect komt veelvuldig in het boek voor. In het Nederlands is voor dit dialect gekozen voor platte woorden als “kennen” en “kommen”. Dit maakt het boek alleen maar rauwer en indringender.

Douglas Stuart heeft met Shuggie Bain een rauw, indringend en intiem verhaal neergezet waar lef voor nodig is. Dat hij er met de Booker Prize vandoor ging is slechts bijzaak. Het is een boek dat pittig is omdat de gebeurtenissen nauwelijks voor te stellen zijn. Toch wil je door blijven lezen omdat je alleen maar kunt hopen dat Agnes de weg naar herstel weet te vinden en dat Shuggie goed terecht komt. Shuggie Bain is een debuut dat de lat hoog heeft gelegd voor nieuwe boeken van Douglas Stuart. Dat we vast meer van hem gaan horen is alleen maar te hopen.