Wonen in de tuin van de wereld

Een boek van Ilja Leonard Pfeijffer over de toekomst van een oud continent dat zo vol is van verleden dat er geen plek meer is voor de toekomst, over massatoerisme en de uitverkoop van de Europese cultuur.

De ik-persoon in dit boek - met veel autobiografische elementen - neemt zijn intrek in een kamer in het vervallen hotel Grand Hotel Europa. Daar hoopt hij de tijd te vinden voor antwoorden en om te schrijven over wat er is gebeurd. Dat is de opdracht die hij zichzelf heeft gesteld.

Het is uit met Clio, zijn vriendin, die hij bij toeval ontmoet heeft in Genua en waarmee hij in Venetië is gaan samenwonen. Hij reconstrueert het verhaal van hun liefde in tijden van massatoerisme.

'De eerste die ik sinds lange tijd sprak, afgezien van de weinige afgemeten woorden die ik aan het begin en het einde van de rit had gewisseld met mijn norse taxichauffeur, was een magere, donkere jongen in het nostalgische rode uniform van een piccolo. Ik had hem van een afstand al zien zitten op de marmeren trappen van het bordes voor de ingang, die was geflankeerd door Korinthische zuilen, onder de gouden letters waarmee de naam van Grand Hotel Europa was geschreven, toen de taxi knarsend over het grindpad tussen de platanen het einde begon te naderen van de lange oprijlaan.'

Met deze eerste zin eindigt de reis van de hoofdpersoon Ilja bij zijn aankomst in het hotel en begint onze reis door deze pageturner van Ilja Leonard Pheijffer van een beschouwing over de Europese identiteit en de voortzetting ervan.

'Ik probeer iets van de wereld te zien door hun verhalen.'

zegt Abdul tegen Ilja op de vraag of hij nog nooit in Venetië geweest is tijdens hun eerste gesprek. Abdul is de magere donkere jongen in het nostalgisch rode uniform van een piccolo en die de gasten lastig valt met zijn nieuwsgierigheid en op de voorkant van het boek staat afgebeeld.

Abdul vraagt:

'Mijn excuses dat ik mijn nieuwsgierigheid niet kan bedwingen maar zou ik u mogen vragen waar u vandaan komt?'

Deze vraag is natuurlijk geen toeval. Daar heeft de schrijver goed over nagedacht want die vraag 'Waar kom je vandaan? Wat is je geschiedenis?' brengt ons al op de eerste pagina van het 546 pagina's tellende boek bij de vraag 'Waar ga je naartoe?' of anders gezegd 'Wat is de toekomst van Europa?' Waar gaan wij naartoe? Waar kunnen we naartoe? Waar willen we naartoe en welke mogelijkheden hebben we om naar toe te gaan?

Net zoals Ilja een verleden heeft en geen toekomst op het moment dat hij zijn intrek neemt in het hotel, is Europa een continent dat een verleden heeft maar op dit moment geen toekomst. Ilja is onderweg net zoals Europa onderweg is.

Het boek staat vol met verwijzingen en metaforen naar Europa. Zijn kamer in het hotel dat vol is van oude spullen net zoals Europa vol is van verleden. Het hotel zelf dat onlangs is overgegaan in Chinese handen en dat een overdaad heeft aan een rijke geschiedenis die een wanhopig zuchtende overdaad aan weelderige sporen heeft achtergelaten.

Venetië waar hij samenwoont met Clio en dat een doolhof is net zoals het kluwen in Europa waar niemand nog uitgeraakt. En dat alleen nog drijvend wordt gehouden door het massatoerisme - dat tegelijk met zijn miljoenen bezoekers per jaar de oude stad steeds dieper doet wegzinken in de
lagune -, een verwijzing naar de toekomst van Europa als recreatiegebied voor de rest van de wereld.

'Het San Marco plein maakt een wezenloze en verlaten indruk, alsof het met zijn gedachten ergens anders is. De protagonisten van weleer zijn vertrokken, geschiedenis wordt elders geschreven, het wereldtoneel is verplaatst en dit plein is hier achtergebleven zonder precies te weten waartoe het nog dient. Het lijkt ergens op te wachten...'

Net zoals het oude continent Europa dat al lang geen deel meer uitmaakt van het wereldtoneel en dat worstelt met zijn eigen rol en toekomst.

Zo staat het boek vol met mooie zinnen.

Een boek om beslist te lezen omdat het heel goed de tijdsgeest van nu weet te pakken. Voor mij was dit boek een echte eyeopener op het gebied van de problemen van massatoerisme en de invloed van de toeristenstroom op onze steden. Tegelijk wordt ook de migrantenstroom aangekaart die sterk aan banden wordt gelegd en die men liever niet ziet komen, al zeker niet in de toeristenregio's.


Ik heb het boek graag gelezen, de liefdesrelatie, de spannende zoektocht naar het laatste schilderij van Caravaggio, de reizen naar Malta, Palmaria, Portovenere en de Cinque Terre, Amsterdam, Giethoorn, Skopje en de beschouwingen over massatoerisme, globalisering, op zoek gaan naar het authentieke, steeds met een kwinkslag en geschreven met ironie.

Tegelijk miste ik 'showing' gehalte in het boek, het is (te) veel 'telling'. Voor mij waren de metaforen veel te gemakkelijk te vinden, vaak wordt het gewoon letterlijk benoemd. ik had het liever wat meer verstopt in de tekst gehad.

Op het einde sterft de oude eigenares van het hotel met de veel betekenende naam Europa. Ze wordt ten grave gedragen. Symbolischer kan haast niet.