Respectvol schrijven over een vreemde cultuur doe je zo

Onno-Sven Tromp (1967) schreef tot nog toe voornamelijk poëzie en non-fictie. Met Fantoomregen publiceerde hij zijn eerste fictieroman die zich afspeelt in Tanzania. Als auteur debuteert hij dus niet, als fictie-auteur wel, en meteen met verve.

Tromp woonde in 2004 en 2005 in Tanzania en heeft rond zijn eigen ervaringen, en verhalen die hij van anderen hoorde, een fictief personage geschapen. Peter van Vriesland gaat op vraag van zijn werkgever in Tanzania op onderzoek uit. Een hulpproject dat lokaal werd opgestart – een fabriek waar de erg nodige klamboes of muskietennetten worden gemaakt – lijkt te stroppen en het is van Vrieslands taak het binnenland van Tanzania in te trekken om te kijken waarom dat zo is. Al van bij zijn aankomst in Dar el Salaam maakt van Vriesland kennis met de Afrikaanse mentaliteit: hij wordt de ene keer bedrogen en de andere keer opvallend genereus behandeld; hij leert de mooie en minder mooie kanten van het land kennen, en ook de immense schoonheid ervan; hij vecht er voortdurend tegen zijn Westerse ‘gehaastheid’ en drang om dingen vooruit te laten gaan in een land waar hakuna matata (er zijn geen problemen) een levenswijze is. Na een helse tocht door het Tanzaniaanse binnenland ontdekt van Vriesland uiteindelijk waarom goedbedoelde projecten, opgezet door Westerlingen met een andere cultuur, niet altijd de resultaten opleveren die ervan verwacht worden.

"In hun eigen taal noemden de voorouders van de Masai de eerste Europeanen iloridaa enjekat: 'zij die hun scheten opsluiten'. Die avontuurlijke bleekscheten liepen namelijk niet gewoon in doeken of gewaden rond, maar in van die rare broeken."

Deels fictief, deels gebaseerd op ware ervaringen van de auteur, is Fantoomregen nog het best te omschrijven als een reisverhaal. De hoofdpersoon worstelt zich bijna een weg door Tanzania heen en maakt onderweg een en ander mee. Doorspekt met Swahili (met woordenboek achteraan het boek) maakt Tromp in doorgaans eenvoudige en korte, maar altijd vlotlezende  zinnen een reisgenoot van ons, lezers. Hij beschrijft misverstanden en problemen met veel humor. De drang van van Vriesland om anagrammen van woorden te maken als hij het even moeilijk heeft bijvoorbeeld, is hilarisch. Tromp is steeds positief. Zelfs als van Vriesland bedrogen wordt, lijkt het alsof dat deel uitmaakt van een plezierreisje waaraan hij deelneemt. Heerlijk om te lezen, knap ook hoe het respect dat Tromp heeft voor de lokale bevolking en hun gebruiken, zo duidelijk uit de tekst naar voren komt.

" 'Your name?'           
'Peter van Vriesland.'           
'Say again?'           
'Peter.'           
Dat verstaat ze. Ze krabbelt mijn naam en kamernummer boven aan het velletje, 'Mr. Pita, room 309.' "

Afgezien van het feit dat dit boek vlot leest en het een levensles bevat voor alle goedbedoelende doch betweterige Westerlingen, is het boek nog één ander ding: veel te kort. Na bladzijde 179 is Tromp uitverteld. De reis door het relaxte Tanzania had nog wat langer mogen duren. Als Tromp uit zijn vier jaar in Tanzania en Oeganda nog meer inspiratie weet te halen voor een boek als dit, dan: bis, bis, bis!

(Tromp steunt persoonlijk een alleenstaande moeder en haar twee kinderen in Tanzania. Per verkocht boek gaat 1 euro naar steun voor dit gezin.)