Dwangarbeid zonder dwang?

De vader van de schrijver, Koos, wordt in mei 1943 opgeroepen door de Duitsers om zich in Stuttgart te melden voor de Arbeiteinsatz (Dwangarbeid). De oproep is tevens treinkaartje en hij heeft een rustige reis naar de opgelegde bestemming. In Stuttgart wordt hem opgedragen naar Sindelfingen te gaan, de Mercedes fabriek, om daar arbeid te verrichten. Hij komt terecht in barakken voor dwangarbeiders en moet in de fabriek vliegtuigonderdelen in elkaar zetten, behoorlijk zware arbeid. Hij weet op slimme wijze afgekeurd te raken en omdat hij horlogemaker is wordt hij ingezet in een klokkenfabriek in Böblingen. Hij zet klokken in elkaar en onderdelen voor andere doeleinden zoals relais. Er heerst een gemoedelijk sfeer. Hij weet zelfs in de avonduren een baantje te krijgen bij een juwelier-klokkenmaker en repareert daar wekkers en klokken. Hij krijgt vergoed in etensbonnen die hij verkoopt aan de vrienden uit het kamp waar hij eerder gewerkt heeft. 's-avonds eet hij in een restaurant en kan daarna in een café een biertje pakken, alwaar hij zich langzaam ontwikkelt tot stamgast en ook relaties opbouwt met tewerkgestelde Fransen. Hij krijgt een kamer aangeboden die normaliter voor de inspecteurs van het bedrijf is, maar die komen al heel lang niet meer inspecteren.
Er komen bombardementen van de geallieerden die een groot deel van het stadje in de as leggen. De Mercedes fabriek wordt vaker gemist dan geraakt, maar in een geval worden barakken van de arbeiders getroffen, waardoor Koos een aantal van zijn vrienden kwijtraakt.
Uiteindelijk wordt het gebied bevrijdt door een Frans legeronderdeel, bestaand uit Marokkanen, in authentieke kleding. Hij weet met auto's en treinen redelijk snel weer thuis in Delft te komen.

De hoofdstukken in het verhaal worden afgewisseld met een verslag van de reis van de schrijver met zijn vader in de trein in Duitsland. Herinneringen worden opgehaald en oude plekken worden bezocht.

Het boek is levendig geschreven, en als lezer lijk je bij de gesprekken aan tafel te zitten. Maar het is duidelijk dat zijn vader heel veel geluk heeft gehad. Er een relatief luxe leven heeft gehad met voldoende eten en het bier is tot de bevrijding niet opgeraakt. Zijdelings verneem je veel ongemak en ellende van zijn vrienden in de Mercedesfabriek. Uithongering, strafkampen en mishandeling voor werkweigeraars.

Voor een debuut is het een sterk boek, uitstekend geschreven, maar ik kan mij voorstellen dat er heel andere, veel wredere verhalen zijn over "Dwangarbeid in Duitsland".