Lezersrecensie
Een literair pareltje
In 1939 verscheen bij de Amsterdamse exil-uitgeverij Allert de Lange Roths novelle De legende van de heilige drinker. Postuum, want eerder dat jaar had de auteur het tijdelijke voor het eeuwige gewisseld.
De legende van de heilige drinker kan gelezen worden als een epitaaf voor Joseph Roth, want twee belangrijke elementen uit het laatste deel van Roths leven komen in dit verhaal samen: alcoholisme en katholicisme. Roth was al lang een veelgebruiker van alcohol; in de laatste jaren was het katholieke geloof belangrijk voor Roth. Er wordt zelfs gespeculeerd dat hij zich, geboren Jood, tot het katholicisme zou hebben bekeerd.
In ieder geval speelt het katholicisme in De legende van de heilige drinker een belangrijke rol. Het wordt gepresenteerd als een mogelijkheid tot boetedoening en vergiffenis. Hoofdpersoon in het verhaal is Andreas Kartak, een dakloze alcoholist in Parijs. Door wonderlijke voorvallen krijgt hij meerdere malen de kans om zich uit zijn uitzichtloze situatie te werken. Als tegenprestatie moet hij zijn schuld vereffenen bij de kleine Heilige Thérèse. Maar de kracht van de drank is te sterk en krijgt hem telkens weer in zijn greep. Zijn missie mislukt in treurnis.
We kunnen deze parabel misschien wel lezen als een mengeling van de hoop die Roth zag in de katholieke kerk, die vergevingsgezind is, en zijn besef dat de alcohol een onoverwinnelijke vijand is. Hoe treffend: uiteindelijk zou een delirium Roth fataal worden.
Roth moet geworsteld hebben met zijn alcoholisme en zijn daarmee gepaard gaande fysieke teloorgang. Zoals hij in De legende schrijft:
”Hij wist ook meteen waarom hij de laatste jaren zo bang voor spiegels was geweest. Want het was niet prettig om je eigen verloedering met eigen ogen te zien”.
Andreas is Roth, zo lijkt voor de hand te liggen. In de meest recente uitgave van Atlas Contact, waarin een deel van het verhaal getekend is (met daarin de tekst die doorloopt), is dat nog duidelijker, omdat tekenaar Bert Dekker de hoofdpersoon enige gelijkenis met Roth heeft gegeven. De legende van de heilige drinker is deels een hoopvol en blij verhaal, maar tegelijk een trieste vertelling, zoals Joseph Roth dat zo meesterlijk kan neerzetten. Een klein pareltje.
De legende van de heilige drinker kan gelezen worden als een epitaaf voor Joseph Roth, want twee belangrijke elementen uit het laatste deel van Roths leven komen in dit verhaal samen: alcoholisme en katholicisme. Roth was al lang een veelgebruiker van alcohol; in de laatste jaren was het katholieke geloof belangrijk voor Roth. Er wordt zelfs gespeculeerd dat hij zich, geboren Jood, tot het katholicisme zou hebben bekeerd.
In ieder geval speelt het katholicisme in De legende van de heilige drinker een belangrijke rol. Het wordt gepresenteerd als een mogelijkheid tot boetedoening en vergiffenis. Hoofdpersoon in het verhaal is Andreas Kartak, een dakloze alcoholist in Parijs. Door wonderlijke voorvallen krijgt hij meerdere malen de kans om zich uit zijn uitzichtloze situatie te werken. Als tegenprestatie moet hij zijn schuld vereffenen bij de kleine Heilige Thérèse. Maar de kracht van de drank is te sterk en krijgt hem telkens weer in zijn greep. Zijn missie mislukt in treurnis.
We kunnen deze parabel misschien wel lezen als een mengeling van de hoop die Roth zag in de katholieke kerk, die vergevingsgezind is, en zijn besef dat de alcohol een onoverwinnelijke vijand is. Hoe treffend: uiteindelijk zou een delirium Roth fataal worden.
Roth moet geworsteld hebben met zijn alcoholisme en zijn daarmee gepaard gaande fysieke teloorgang. Zoals hij in De legende schrijft:
”Hij wist ook meteen waarom hij de laatste jaren zo bang voor spiegels was geweest. Want het was niet prettig om je eigen verloedering met eigen ogen te zien”.
Andreas is Roth, zo lijkt voor de hand te liggen. In de meest recente uitgave van Atlas Contact, waarin een deel van het verhaal getekend is (met daarin de tekst die doorloopt), is dat nog duidelijker, omdat tekenaar Bert Dekker de hoofdpersoon enige gelijkenis met Roth heeft gegeven. De legende van de heilige drinker is deels een hoopvol en blij verhaal, maar tegelijk een trieste vertelling, zoals Joseph Roth dat zo meesterlijk kan neerzetten. Een klein pareltje.
2
Reageer op deze recensie
