De liefde als lijm voor een pleidooi tegen de nieuwe rijken

Jay Gatsby is een steenrijke man die in zijn beeldschone achtertuin op Long Island, aan de lopende band groteske feesten houdt. Zijn nieuwe buurman, Nick Carraway, wordt op den duur ook voor één van deze feesten uitgenodigd, en raakt bevriend met deze eigenaardige host.
De toeval die men bij literatuur wel eens meer tegenkomt, maakt dat Mr. Gatsby vele jaren terug een relatie heeft gehad met Daisy Buchannan, de nícht van Nick. Daisy is nu getrouwd met Tom Buchannan, en woont samen met hem ook op Long Island. Jay praat met Nick over haar wanneer ze op de steiger in Jay's achtertuin uitkijken op het licht van Daisy's huis aan de overkant van het water. Nick regelt een ontmoeting tussen Jay en Daisy, welke uitloopt in een nieuwe relatie tussen de twee. Maar de gevolgen zijn groot.

De thematiek van dit boek is eigentijds en draait om de verschillende klassen in het interbellum. In de jaren twintig van de vorige eeuw werden veel mensen uit de middenklasse steenrijk door een grote economische welvaart in Amerika. In dit boek gaat het eigenlijk tussen de twee soorten rijkdom, respectievelijk 'Old money' - rijkdom dat door adelllijke roots en een goede status is bereikt - en 'New money' - rijkdom vergaart als gevolg van de economische groei in the roaring twenties. Het standpunt waar Fitzgerald zich steevast aan vastklampt, is dat 'Old money' veel betrouwbaarder en veiliger is dan 'New money', rijkdom wat je zomaar weer kwijt kan raken.
Op Long Island, de plek waar Jay, Nick, Daisy en Tom wonen, is een tweedeling te zien van bewoners. East Egg is het gedeelte waar de mensen wonen die rijk geboren zijn, dus 'Old money' - denk aan Tom en Daisy -, en West Egg is het gedeelte van Long Island waar de mensen wonen die nog maar kort rijk zijn, dus 'New money' - denk aan Jay Gatsby.
Fitzgerald gebruikt als kleefmiddel en bindende factor voor het verduidelijken van dit standpunt dat 'Old money' betrouwbaarder is, de liefde. En daarmede doel ik vooral op Daisy Buchannan, die afwisselend op Tom en Jay verliefd is.
En om maar weinig te verklappen, is de uitkomst van dit boek in het voordeel van de 'Old money'.

De woordkeuze is weinig onverwacht gezien de periode van het schrijven. Er wordt veel gebruik gemaakt van oud-engelse vocabulaire, en dat maakt het zeker voor een beginner merkbaar lastig om erin te komen. Hoewel het boek maar weinig bladzijden telt, deed ik er dan ook langer over. Los van de woordkeuze is de stijl van Fitzgerald best merkwaardig, daar het niet echt vergelijkbaar is met iets anders. Hij beschrijft ruimschoots ruimten en situaties op een mooie manier, maar neemt ook de tijd om emoties op te wekken bij verschillende personages, op een heel ouderwetse doch bijzondere manier, door ze een beetje psychologisch uit te diepen.
De bekendste zin uit het boek is misschien wel deze:
"It makes me sad because I've never seen such beautiful shirts before."
Dat is uitgesproken door Daisy, wanneer ze wanhopig en in volledige verbazing aan de zijdezachte kleding van Gatsby voelt. Dit soort zinnetjes staan er wel meer tussen, met bijzondere emoties die eigenlijk best leuk zijn om over na te denken.

Gatsby wordt goed uitgediept als personage, en hij is eenzaam in een wereld vol mensen. Het verhaal wordt naarmate je vordert steeds beter, en het einde vormde voor mij een bevredigende climax die geheel in lijn staat met de thematiek.
Bestudeer eens de achtergrond van dit verhaal, en plaats het in een tijdskader.
En tot slot; Lees dit boek zorgvuldig en niet in de laatste plaats omdat dit voor een klassieker doorgaat. Met het lezen van dit werk begrijp je beter wat Fitzgerald bedoelde met zijn fijn gecomponeerde verhaal. En bovenal, zit dit boek natuurlijk vol met een sfeer die zo speciaal en eigentijds is voor het Amerika in de jaren twintig, dat hij zeldzaam ergens anders te vinden zal zijn dan in dit boek.