Trauma door generaties heen

Als je nooit liefde hebt gekend is de intensiteit van het moederschap een kwelling. Je haat je dochters omdat je teveel van ze houdt.'

Half leven van Aya Sabi confronteert met pijn die van generatie op generatie onbedoeld wordt overgedragen tussen vrouwen. Het boek begint met het hoopvolle verhaal van de sterke Fatna, die als jong meisje uit de Rif haar ogen uitkijkt in het prachtige huis van haar werkgever. Haar dochter leren we kennen na de emigratie van Fatna naar Nederland: waar ze blijft schrijven naar een geliefde in Marokko. De kleindochter (de schrijfster zelf?) is een dochter van deze tijd en leren we kennen als een maatschappijkritische, intelligente en strijdbare dame.

Sabi schrijft zo goed, dat deze vegetarische lezer onwaarschijnlijk veel zin kreeg in gekruide zoete kip met amandelen. Ook de opbouw klopt: ze onthult steeds nieuwe stukjes van het leven van de hoofdpersonen, waardoor we ze steeds beter leren kennen en begrijpen Confronterend is het beeld dat de dochters hebben van hun moeders, zonder de kennis van de lezer oordelen ze harder dan de lezer misschien zou doen. Maar er groeit ook begrip en waardering: 'Dit is wie moeder is en als ik haar aankan, kan jij dat ook. Ze kauwt op je, maar slikt je niet door. Ze slaat je, maar beschermt je voor de klappen van de wereld.'

Sabi bouwt met stukjes uit het leven van drie generaties een prachtig verhaal, en onthult het belangrijkste trauma pas aan het eind. Ze doet zoals ze schrijft: 'Ik begrijp dat er geen werkelijkheid is, maar dat we ons stukken en brokken van die werkelijkheid toe-eigenen om onszelf in ruïnes te bouwen.' Sabi's ruïne is een mooi en confronterend boek geworden om niet snel te vergeten.