Een wonderlijk woordloos prentenboek

Aan boord van een wel heel bijzonder schip, zijn twee personen druk bezig met het vouwen van een papieren bootje dat ze vervolgens op zee uitzetten. Het bootje legt een enorme reis af en komt daarbij langs diverse continenten. Het doorstaat verschillende weersomstandigheden en ontmoet bijzondere diersoorten. Door weer en wind en andere gevaren op zee, probeert het bootje te overleven om zo zijn reis te kunnen vervolgen.

Zwerveling van Peter van den Ende is een groot, woordloos prentenboek met veel pagina’s aan verwondering. Het 96 bladzijden tellende boek bevat tekeningen die zijn opgebouwd uit vele lijntjes en stipjes die samen golven, dieren, koraal en land vormen. In zwart-wit en alle grijstinten daartussen zien we het bootje op zee en de enorme wereld om hem heen. Ondanks dat zwart de enige kleur is die van den Ende heeft gebruikt voor het opbouwen van zijn patronen en illustraties, kost het de lezer geen enkele moeite de vele kleuren die de wereld rijk is, voor zich te zien.

Maar niet alleen de zwarte kleur van de prenten spreekt tot de verbeelding, ook het avontuur van het bootje laat ons bij elke tekening wegdromen. Het bootje neemt weinig plek in op de pagina’s en het lijkt daardoor een ondergeschikte rol te hebben. Maar als het papieren bootje er niet was geweest, dan hadden wij deze reis door nooit kunnen ervaren. De aandacht gaat niet naar hem uit en zo zorgt zijn bescheiden karakter ervoor dat we blijven kijken naar de wereld om hem heen. Het leven in de zee onder hem en in de lucht boven hem behuist een bont gezelschap aan de meest fantasierijke dieren. Een mix aan bestaande vissen en vogels wordt vergezeld door dieren die niet werkelijk bestaan, maar wel net zo aantrekkelijk zijn om uitgebreid te bekijken. Vissen met benen, dieren met meerdere koppen, mensen met hoornen, een walvis met tentakels van een octopus en aliens van mensen. Zijn wij zulke monsters geworden? Je kijkt je ogen uit. En als je denkt alles gezien te hebben dan verandert een patroon aan lijnen ineens in een schol vissen en veranderen planten in dieren. Er gebeurt ontzettend veel en daardoor blijft het boek prachtig om keer op keer te bekijken. Van voor naar achteren en van achter naar voren, geen leeservaring is hetzelfde. Wel vraag je je constant af welke reis jouw bootje af zou leggen als jij het op zee zou achterlaten. Ben je dan toch eindelijk bij het einde van de reis aangekomen, dan zie je op de binnenkant van de omslag welke weg jij en het bootje hebben afgelegd.

Wie denkt dat een woordloos boek geen verhaal kan vertellen zit er volledig naast. Zwerveling is een adembenemende tocht, maar kent ook heftige momenten. Het bootje is beschoten, heeft vogels uit de lucht zien vallen en dode vissen zien drijven toen hij langs een booreiland kwam en is overspoeld door water. Het kende tegenslagen, maar wist ze toch te doorstaan. Zwerveling is een reis die gaat over zelfstandigheid, tegenslagen en de wonderlijke wereld van mens en dier.