Geheime woorden van Jezus in een nieuw Licht

Het Evangelie van Thomas is in 1945 terug gevonden bij Nag Hammadi, een dorpje in Egypte. Het bevat de geheime woorden van de levende Jezus, opgeschreven door Judas Thomas de Tweeling. Het bestaat uit 114 zogenoemde logia, uitspraken van vaak niet meer dan een paar regels. Deze esoterische woorden zijn voor mensen die niet theologisch zijn geschoold vaak lastig te begrijpen. Heel fijn dat mensen zoals Jacob Slavenburg, Marcel Messing en Erik van Ruysbeek (zie mijn eerdere bespreking hiervan), Reinier Schippers en Bram Moerland met veel kennis van zaken de uitspraken van Jezus weten te duiden en te verbinden met de cultuur en gewoonten uit de tijd dat Jezus leefde.

Moerland maakt duidelijk dat het Evangelie van Thomas een heel andere visie laat zien op de historische betekenis van Jezus. Zijn lijden en sterven en de boodschap van verlossing van onze zonden door zijn kruisdood komen er niet in voor. Vrijwel alles wat Jezus zegt is symbolisch bedoeld, voor “wie ore heeft om te horen”. Woorden als tweeling, de dood, leven, mannelijk en vrouwelijk, koninkrijk, blindheid, dronkenschap, ontwaken, oordelen, je vader en moeder haten, getallen etc. worden in het Evangelie van Thomas niet in de dagelijkse betekenis gebruikt, maar hebben een diepere, symbolische en esoterische betekenis.

In de kern is de boodschap in dit Evangelie: keer naar binnen, onderzoek je innerlijk, en wees je bewust van je tijdelijke zelf (je eigenschappen, persoonlijkheid, zelfbeeld, ego etc.) en je ware Zelf, de Christusnatuur in jezelf. Om naar binnen te gaan en de Bron van zijn in je ervaring te kunnen kennen, moet je eerst alle concepten en beelden over wat waar is loslaten. Zoals het Boeddhisme zegt: de vinger die naar de maan wijst is niet de maan zelf. Houd je niet vast aan absolute waarheden.

De logia in het Evangelie van Thomas komen soms overeen met vergelijkbare teksten in de Bijbel, maar wijken ook vaak af. Jezus noemt zichzelf in dit evangelie geen meester, die boven de mensen staat, maar profileert zich als een mens met de mensen, die zijn medemens oproept het licht in zichzelf te vinden. Logion 108: “Wie uit mijn mond drinkt zal aan mij gelijk worden, en ik aan hem”. Johannes 8:23 daarentegen maakt Jezus wezensongelijk aan de mens, als hij Jezus aanhaalt met de woorden “U bent van beneden, ik ben van boven u. U hoort bij deze wereld, ik hoor niet bij deze wereld”. Volgens Thomas is het Licht in elke mens aanwezig, volgens Johannes is alleen Jezus het Licht, en bestaat de verlossing in het geloof in Jezus.
Het gaat er in de interpretatie van Moerland niet om dat je gelovig bent, maar dat je de woorden van Jezus lééft. Leef niet alleen vanuit je hoofd, maar ook en vooral vanuit je hart.

Een voorbeeld is de priester die een gezin bezocht waar een baby was gestorven. Omdat dit kindje niet gedoopt was, kon het volgens de kerkelijke leer niet in heilige grond begraven worden. De priester liet zijn hart spreken, voelde mededogen met dit gezin, en begroef het kindje toch in heilige aarde. Een ander voorbeeld van “God ervaren” is het voorval waarbij een nazibewaker en zijn gevangene beiden geroerd raakten door de schoonheid van een boom langs de weg. Voor even vergaten zij de ellendige omstandigheden en gingen zij volledig op in het hier en nu van de schoonheid ban de natuur.

In het Evangelie van Thomas wordt je een weten voorgeschoteld dat elk verstandelijke begrip te boven gaat, en diepgaande vreugde. Verleidelijk, maar de weg er naar toe is niet zo duidelijk. In veel tradities worden meditatie, gebed, de stilte opzoeken, in de natuur zijn, geestelijke oefeningen en momenten of perioden van vasten als belangrijke hulpbronnen gezien. Afpellen wat je niet bent (je naam, geslacht, leeftijd, baan, etc.) helpt om tot je diepste kern en “ware wezen” door te dringen. Een ander advies: accepteer wat er is, alles is de manifestatie van de Bron. Lastig om te aanvaarden, gezien wat er allemaal aan negatiefs in de wereld plaats vindt. Waarschijnlijk wordt er niet mee bedoeld dat je alles maar op zijn beloop moet laten, maar accepteer wat er is, probeer te veranderen wat je niet kunt accepteren, en verzet je niet tegen pijn en lijden. Ze kunnen tot een doorbraak lijden. Niet zelden leidt een groot verdriet of pijnlijk lijden tot een ander levenshouding en een nieuwe kijk op leven en dood. In de woorden van Jezus in Logion 58: “Gelukkig de mens die heeft geleden, en het leven heeft gevonden”. Dat mag waar zijn, maar als mens vraag je je toch af waarom zoveel mensen zo veel moeten lijden, en of alle lijden in de wereld enige zin heeft.