Mooie roman over hechte vriendschappen die kapot gaan door tragische omstandigheden

Narcis gaat over een hechte vriendengroep, die door de opkomst van de Nazi’s uit elkaar valt. Het verhaal wordt verteld door Hermann Loch, een wat eenzame, introverte man. Het begint in 1948, wanneer Hermann een brief uit Oostenrijk ontvangt. Vervolgens ontwikkelt zich een lange flashback.

In 1916 verliest Hermann op tienjarige leeftijd zijn moeder, die omkomt bij een auto ongeluk. Zijn vader is onderofficier in het leger van Oostenrijk en nooit thuis. Daarom trekt Hermann in bij zijn tante Edmonda in Wenen, die hem Manno noemt. Edmonda kijkt nauwelijks naar Hermann om. Hij voelt zich eenzaam en ongelukkig. Dat verandert wanneer hij les krijgt van de Joodse Salomon Reiner. Zijn leraar herkent al snel Hermanns’ talent voor tekenen.

Mijnheer Reiner adviseert tante Edmonda om Hermann in de zomervakantie van 2017 naar jeugdpension Ann Mühlbach te sturen, om zijn piano vaardigheden te verbeteren. Hij leert er Franzi, Lotte, Max, Bertl, en Béla kennen. Het klikt meteen en er ontstaat een hechte, warme vriendschap. Ze maken lange wandelingen rond de Altaussee en zweren elkaar trouw met hun eigen bloed. De jaren daarop keert het stel vijf zomers lang terug naar de Altaussee. Hermann wordt verliefd op Franzi, maar zij kiest voor Max. Bertl trouwt met Lotte. Hermann en Béla blijven alleen. De vrienden blijven elkaar ontmoeten in café Hachl.

Het verhaal krijgt een dramatische wending als het nazisme op komt. In 1938 valt Hitler Oostenrijk binnen. Er breken gevechten uit tussen socialisten en extreem rechtse groepen. Er ontstaan flinke scheuren in de vriendschappen. De spanningen komen tot een climax door het verraad binnen de groep. Béla wordt opgepakt en op transport gesteld naar een concentratiekamp.

Een poging om de hele groep na de oorlog weer bij elkaar te krijgen mislukt. Niettemin besluiten Max en Franzi nog een keer naar de Altaussee te gaan, samen met, de kinderen van Bertl en Lotte. Dit loopt niet goed af.
Het verhaal eindigt waar het begonnen is, in 1948, wanneer Hermann zojuist een brief uit Oostenrijk heeft ontvangen en de brief nauwelijks durft te openen.
Het boek komt wat langzaam op gang. De jonge jaren van Hermann in Oostenrijk zijn niet erg boeiend om te lezen. Soms verliest de auteur zich in details over wat er in de omgeving allemaal te zien is. Wel hangt er al vanaf de eerste bladzijde onheil in de lucht. De spanning neemt toe als het fascisme opkomt en de nazi’s aan macht winnen. Vanaf hier leest het boek als een pageturner. De verschillende karakters krijgen steeds meer kleur en diepgang.

Het verhaal heeft raakvlakken met de periode waarin we nu leven. Ook nu zie je in veel landen de opkomst van radicaal rechts, antisemitisme, en gewelddadige demonstraties tegen de komst van AZCs. Asielzoekers zijn de zondebok. De eigen cultuur wordt boven andere culturen verheven. De “linkse elite” wordt voor Woke uitgemaakt. De LHBTQ gemeenschap krijgt het moeilijker. Feiten lijken er minder toe te doen dan ongefundeerde meningen. De parallel met de jaren dertig van de vorige eeuw maakt Narcis soms beklemmend om te lezen.

De titel, Narcis, is goed gekozen. Al op bladzijde 9 komt de Narcis in het verhaal voor, in de vorm van een afgewende bloem in een vaas op een schilderij, dat Hermann aan het restaureren is. Daarna keert de narcis geregeld in het verhaal terug, om van te genieten in de omgeving van de Altaussee, als basis voor de parfum Narcis Poëticus van Béla, in een troostrijk en respectvol gebaar ter herinnering aan twee overledenen, en – op een heel andere manier – refererend aan een narcistische persoonlijkheid. Knap om titel en inhoud op zo’n mooie manier met elkaar te verbinden.