..de knelle banden van familie en samenleving...

Deze verhalenbundel begint sterk met het openingsverhaal dat dezelfde titel draagt als die van het boek. In dit verhaal leren wij de echtelieden Delia en Martin Bagot kennen en hun gezin. Je vormt een beeld van hun leven, met name hun innerlijk leven, doordat hun gedachten, verwachtingen en angsten in korte eenvoudige zinnen maar in trefzekere bewoordingen worden beschreven. Die rake observaties, pijnlijk nauwkeurig in de meedogenloosheid waarmee elk detail wordt benoemd, geven een beeld van een huis en zijn omgeving dat op de millimeter is vorm gegeven en daardoor koud en eenzaam aanvoelt, als een gevangenis.

“Daarom wilde hij tijd hebben om na te denken, zodat hij zich eens en voor al kon bevrijden van dit weerzinwekkende zelf dat zich gedroeg als een arme drommel met een vrouw en kinderen op zijn nek. Hij had een hekel aan het huis als hij zich zo voelde, omdat hij voelde dat het huis een ander van hem maakte. Als hij weg was van huis, was hij in orde, en in staat zich ervan te overtuigen dat Delia in orde was. Per slot van rekening had ze het huis en de kinderen, en wat zou ze nog meer kunnen wensen. Ze had haar eigen leven. Dat zei hij tegen zichzelf. Maar dan voelde hij zich zodra hij thuiskwam gekweld en op zijn huid gezeten, alsof het huis vol mensen was die allemaal van hem verwachtten dat hij dat ene woord zou zeggen dat hen allemaal gelukkig zou maken.” (p. 21)

En hoewel Delia het huis met zorg en aandacht heeft ingericht om een veilige en liefdevolle omgeving te creëeren voor haar dochters Lily en Margaret, ontkomt zij niet aan de dwang die de buitenwereld haar oplegt. Want een simpele wandeling naar de school of een middagdutje tijdens een warme zomerdag lijkt een buitensporigheid dat ongekende gevolgen zal hebben. Een buitensporigheid die zij zich niet durft te veroorloven.

“Ze was jaloers op mensen die deden wat ze wilden zonder zich ongemakkelijk te voelen of zich voor zichzelf te schamen. (….) Mevrouw Bagot wenste dat ze zo kon zijn. Die hadden geluk, die mensen”. (p. 33)

Beide echtelieden voelen zich gevangenen van hun leven, eenzaam achter hun zelf opgetrokken muren en niet in staat om deze te doorbreken.

“Het had geen zin te proberen om goed na te denken over de dingen. Haar vermogen om na te denken werd uitgeschakeld door de heftige gevoelens die haar gemakkelijk weerhielden omdat ze zoveel krachtiger waren dan zij was. De gevoelens van mevrouw Bagot rezen op als voorouders, als herinneringen aan een verleden dat ze zich niet kon herinneren maar dat ze zich moest herinneren om greep te houden op zichzelf.
Deze overdonderende gevoelens, die als in een mis opdoemden, triomfantelijk, en akelig, die moest ze eerst onder ogen zien voordat ze Martin onder ogen durfde te te komen. Het had geen zin om te proberen iets tegen hem te zeggen als ze meteen zou gaan brabbelen. Ze wist niet waar te beginnen.” (p 16)

De momenten van klein geluk vindt de rusteloze Martin op zijn wandelingen in de natuur en tripjes naar de zee en Delia in de veilige beschutting van haar huis, bijgestaan en getroost door de aanwezigheid van haar schaduw en haar dieren. En om hen heen bewegen hun dochters zich met al hun levenslust en vrolijkheid en zorgen voor een lichte noot in het bestaan van hun ouders.

De overige verhalen in deze bundel tonen elk een aspect van het leven van het gezin, kinderlijk onschuld in “het kleed met de grote rozen erop”, het vinden van troost in “Het vriendelijke schaduwbeeld, of verwachtingsvol “de sofa” of confronterend “Het oudste kind”.

Het verhaal “Liefdesbronnen” sluit de bundel af; het is het verhaal over de niet bijster sympathieke Min, de tweelingzus van Martin. Door Min’s ogen komen wij meer te weten over de familie-achtergrond en de jeugd van zowel Delia als Martin. Het beeld dat van hun levens wordt geschetst is behoorlijk gekleurd door de rigide opvattingen en sterk veroordelende meningen van Min.

“En zij, alleen zoals altijd, had zo lang geleefd dat ze over allemaal een laatste oordeel kon vellen.”

Maar als je daar doorheen kijkt, krijg je een indruk van het leven van Delia en Martin vóór hun huwelijk en in hun ouderdom. De ontbrekende informatie die in dit laatste verhaal wordt verteld, is verhelderend en tevens verontrustend. Want Delia noch Martin zijn in staat gebleken zich te ontworstelen aan de knellende banden van familie en samenleving. Integendeel. Zij conformeerden zich noodgedwongen en blijvend op hun eigen manier daaraan maar al doende vormden zij elk een klein eiland in het grote geheel, geïsoleerd van de rest. De enige hoop die je kunt koesteren is, dat de dochters Lily en Margaret door de liefdevolle opvoeding van hun moeder het beter zal vergaan. Immers, de gelukkige en warme jeugd die zij dankzij Delia hebben ervaren zullen een goede basis vormen om hun eigen weg te vinden in de veranderende samenleving.


Conclusie: Maeve Brennan schetst in een rustig tempo en in een prachtige stijl, met oog voor detail, een onthutsend beeld van twee echtelieden gevangen in hun onvermogen tot communicatie en gevangen in de normen en waarden van een samenleving in de jaren ’50.