Het plot van Grand Hotel Europa (Ilja Leonard Pfeijffer)

Het is treffend dat twee genomineerde romans voor de Libris prijs van afgelopen jaar, De Goede Zoon van Rob van Essen en Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer, in scherp contrast staan als het aankomt op het plot. Terwijl De goede zoon een plotloze thriller is waarin de hoofdpersoon onwetend rondloopt in de nieuwe wereld die hem omgeeft (zie mijn blog De somnambulaire toestand van het plotloos bestaan, 15-2-2020), schetst Pfeijffer een wereld vol plot in zijn boek. Het uitgangspunt van beide boeken lijkt vergelijkbaar, namelijk een door mentale inertie (van Essen) en de religie van het neoliberalisme (Pfeijffer) doordesemde werkelijkheid.

In tegenstelling tot de hoofdpersoon van van Essens boek, die meegaat in de nieuwe wereld en bedrogen uitkomt, lijkt Pfeijffer de taak van kunst en literatuur te zien in de noodzaak om zin en betekenis te geven aan die zinloze wereld: “Het wordt zinloos zonder verhalen. Zin bestaat uit zinnen. De woorden die het verhaal vertellen, leggen een geruststellend verband van oorzaak en gevolg over de lukrake feiten en gebeurtenissen. Mensen snakken naar plot omdat een plot de ondraaglijke en onbehapbare chaos in het ondermaanse reduceert tot de menselijke maat en tot een keten van initiatieven en consequenties die een mens vermag te bevatten. Een plot geeft een idee van controle, herkomst en bestemming, oorsprong en richting” (370).

Het boek gaat over een schrijver die neerstrijkt in een oud hotel na de beëindiging van zijn relatie met een in het verleden levende jonge kunsthistorica om te overdenken hoe het mis heeft kunnen gaan tussen hen. Hoezeer ik ook genoten heb van Pfeijffers woede en ergernis over het verval van het oude Europa tot een afgekloven pleisterplaats voor massatoerisme, hoezeer ik ook genoten heb van de prachtige taal waarin zijn dialogen met Clio de grandeur van de vroegere intellectuele voorhoede naar voren haalt, hoezeer ik me ook gesterkt voelde om mijn leven te wijden aan kunst, filosofie en literatuur, mijn vrees is dat het plot van dit boek de mentale inertie en lusteloosheid van het zo verfoeide neoliberalisme alleen maar verhevigt door haar draaglijk en zelfs genietbaar te maken.
(meer filosofie en literatuurblogs: https://vincentblok.wordpress.com/)