Het ultieme werk rond de Tempel-orde

Dit moet wel het ultieme werk zijn over de Tempeliers. Géén fictie, maar gebaseerd op degelijk en uitgebreid onderzoek. Een goed geschreven, onderbouwde geschiedenis - of biografie - van deze ridderorde.

Dan Johnson beschrijft de opkomst en ondergang - en aanleidingen en oorzaken - , maar gaat in het laatste hoofdstuk ook in op hoe de geschiedenis van deze orde nu gebruikt wordt. Of moet je misbruikt zeggen? Denk aan computer-spelletjes, films en verwante zaken, waarvan het merendeel aan geschiedsvervalsing doet.

Ondanks dat ik meerdere non-fictie boeken heb gelezen over de ridderorden, is dit echt het ultieme. Het behandelt echt volledig en compleet het ontstaan en vernietiging, de opkomst en ondergang. En niet alleen wat er in 'Outremer' gebeurde, maar ook de rol van deze orde tijdens de 'Reconquista' en rollen van andere ordes elders. Maar het is die opkomst en vooral ondergang van de Tempeliers die blijft fascineren.

Johnson schetst hier de achtergrond en het ontstaan van de orde in Jerusalem. Hij beschrijft hoe deze militaire orde gesticht werd en pauselijke 'backing' kreeg. Johnson maakt duidelijk waar de meeste leden vandaan kwamen en waarom en hoe deze orde, gebaseerd op waarden als armoede en deugdzaamheid, zo rijk werd.

Binnen een aantal decennia had de orde vestigingen door heel middeleeuws Europa. Land werd nagelaten, belasting hoefde niet te worden betaald, de orde mocht wel belastingen heffen en innen! Klinkt als machtige internationale corporaties onder Trump - niet?

De Tempeliers zaten overigens niet overal en ze hadden concurrenten. Sommige vorsten stichtten hun eigen katholiek-militaire ordes, in navolging van het succesvolle, grote voorbeeld. De reputatie was enorm: een vechtmachine in dienst van het Katholieke geloof, waarbij leden trouw zwoeren aan de orde en vochten tot de dood. Johnson beschrijft menig treffen, waarbij het praktischer en verstandiger was geweest als de kleine groep Tempeliers zich niet in de strijd had geworpen. Maar ja: eed is eed.

De regels en gezworen eden maakten de orde ook betrouwbaar. De reputatie groeide en menig vorst - en dus ook alle hovelingen en edelen - liet beheer en financiën over aan de orde.

En dit zijn waarschijnlijk een aantal kiemen, die leidden tot een complete uitroeiing van deze orde.

Vechten tot de dood, betekent dat er telkens nieuwe rekruten nodig zijn. Trouw zweren aan een vlag en orde, in plaats van aan leenheer of koning en een internationale rol spelen, vereist de nodige handigheid en ervaring - nog los van macht, durf, inzicht. Onafhankelijkheid gekoppeld aan enorme rijkdom; zo rijk zijn dat je gegijzelde koningen kunt vrijkopen, leningen verstrekt en militaire campagnes kan financieren? Dat schept afgunst.

Een slappe paus, een bullebak van een inflexibel heerser met geld-tekort en een bovenmatig idee van zijn belang gekoppeld aan lange tenen, absurde en valse beschuldigingen in combinatie met een meute meelopers? Leiders van de orde die naïef zijn, niet meer de juiste contacten of netwerken hebben en een orde die zich zou moeten herbezinnen op nut en inzet? Het eindigt allemaal schokkend snel en akelig bruut.

Een paar eeuwen vertellen in een paar honderd bladzijden, betekent wel dat er niet overal even diep op details of gebeurtenissen kan worden ingegaan. Gelukkig is er een uitgebreide lijst met geraadpleegde bronnen en noten, voor lezers die zelf over bepaalde zaken meer willen weten.

Het boek leest als een trein, of thriller,of roman, waarin bloedige episodes afgewisseld worden met af en toe absurde of lachwekkende situaties. Heel fijn: Johnson citeert ook Arabische bronnen - iets waarvoor tot recent geen Europees historicus de moeite nam!