Over obsessieve daders en geobsedeerde speurneuzen

Na het lezen van recensies gepubliceerd door o.a. de Guardian en Observer, waren de verwachtingen hoog. Liefst was ik gelijk begonnen aan de Engelstalige uitgave van Michelle McNamara's boek. Toen de Nederlandse vertaling eindelijk uit kwam, bleek deze populair. Het duurde even, voor ik een exemplaar te pakken kreeg.

Hooggespannen verwachtingen en ... toen viel het boek ietwat tegen.

Het heeft te maken met overdreven marketing. Daarnaast overleed McNamara vóór het boek af was. Daarom zijn sommige hoofdstukken transcripties van gesprekken. Andere hoofdstukken zijn gebaseerd op eerdere publicaties van McNamara. Vervolgens vroeg haar man twee coauteurs het boek af te maken. Resultaat: een rommelig boek.

Let wel: bij het overlijden van McNamara besloeg haar archief over de Golden State Killer - een naam die zij verzonnen heeft - onder meer 3.500 dossiers, dozen vol aantekenings-boekjes, stapels (deels door haar) gedigitaliseerde politierapporten en 37 dozen vol rapporten van een Orange County prosecutor. Haar boek was voor ongeveer twee derde af als "first draft": ga er maar aan staan als coauteur!

Dit boek is waarschijnlijk niet helemaal wat Mcnamara voor ogen had. Het gaat ook niet alleen over de Golden State Killer. McNamara beschrijft waar nodig, over haar persoonlijk leven. Zo vertelt ze waar haar bezetenheid met moord en onopgeloste zaken vandaan komt.

Bezeten van cold cases is één ding. McNamara raakt volledig geobsedeerd in de Golden State Killer. Rond 2007 hoort ze voor het eerst over de East Area Rapist. Die werd verantwoordelijk gehouden voor een serie misdaden in één streek.

Het is de verdienste van McNamara, dat zij uiteindelijk verbanden legt met twee andere series van misdaden. Elk van deze drie reeksen werd toegeschreven aan verschillende onbekende daders. Elke dader kreeg een afgekorte bijnaam; wat verwarrend werkt. Bovendien worden misdaden niet volledig chronologisch behandelen.

De drie "crime waves" vonden voornamelijk plaats tijdens de jaren 70 en 80. Zoals vaak het geval: het begint met kleine diefstallen, voyeurisme, stalken en escaleert vervolgens. Mcnamara probeert te bepalen waar het allemaal begon. Ook zoekt ze naar mogelijke gemeenschappelijke factoren.

Decennia later, verzamelt zij niet alleen dossiers. Ze zoekt on-line contact met de "community" die ook geobsedeerd is met cold cases. Daarnaast legt ze persoonlijk contact met slachtoffers, getuigen en nog levende, voormalig rechercheurs.

Met een frisse kijk en ongelooflijk veel doorzettingsvermogen, spit ze dossiers door. Er is véél veranderd en niet alleen rond de plekken waar de misdaden plaats vonden.

Ze beschrijft de effecten van bezuinigingen en overheidsinstanties die niet samenwerken. Ze laat zien hoe het publiek reageert: ongeloof, ontkenning en vervolgens paniek. En heel raadselachtig: veel gerelateerde incidenten die mensen niet rapporteerden. Had de dader eerder gestopt kunnen worden?

Als moderne speurneus, gebruikt McNamara internet, Google, social media. Ze beschrijft de snelle ontwikkelingen in forensics, profiling, cold-case methodieken. Volgens McNamara is het nu veel moeilijker om zo lang ongestoord actief te blijven als de Golden State Killer.

Niet dat het allemaal van een leien dakje gaat: veel sporen lopen dood. Toch slaagt McNamara erin het aantal mogelijke daders te reduceren en een dader-profiel samen te stellen. Een van de laatste hoofdstukken bevat een deel van haar to-do-lijst. Die maakt duidelijk dat ze nog veel wilde natrekken, onderzoeken, controleren en proberen: ze was nog lang niet klaar!

Kort na haar onverwachts overlijden - en niet in dit boek vermeld - werd er inderdaad een man gearresteerd. Een techniek die McNamara beschrijft in haar boek, maar niet meer kon proberen werd gebruikt: ethisch zeer omstreden!

Toch is het schokkend elders te lezen, hoe goed McNamara's profiel aansluit bij de 72-jarige verdachte. Maar ... een groot deel van de zaken waren in 2018 verjaard. Daarnaast meldden media: "the case could cost taxpayers $20 million and last 10 years." Dat gaat voorbij aan alle verwoeste levens; iets wat McNamara niet doet!

Aanrader? Ja! Het boek leest als een detective; maar jammer, dat het iets te snel op de markt is gebracht. Lezers dienen er rekening mee te houden dat Michelle McNamara overleed vóór het gereed was voor publicatie. Jammer ook, dat er geen hoofdstuk is toegevoegd rond de ontknoping die ongeveer twee maanden na het overlijden van McNamara plaats vond.