Jan Zwartendijk (1896-1976). The angel of Curaçao

Dit is nou eens een zeer degelijk gedocumenteerd geschiedenisboek. Non-fictie gaat gestroomlijnd over in een verhaal-vorm met dialogen, foto’s en méér om de lading van de feiten te kunnen doorvoelen. Het onderwerp vind ik ook heel on-Nederlands mooi. Jan Brokken richt zich op het ‘koren’ in plaats van het ‘kaf’ tijdens WO II. Er is weinig koren zichtbaar tussen al het kaf wat de boventoon voerde. Het gaat over onbaatzuchtige mensen in tijden van oorlog en chaos. De morele code is dat de regels niet voor de mens mogen gaan. Is het rechtvaardig om iemand te veroordelen om zijn identiteit?! Niet voor Jan Zwartendijk. Wel voor de aanhangers van het Nazisme, het fascisme en communisme.

Jan Zwartendijk’s leidend idee was dat hij zonder bezwaard geweten in het familie graf kon rusten. Dat is ook gebeurd, maar hij dacht dat zijn plan om Joden te laten vluchten vanuit Litouwen ongelooflijk mislukt was en dat hij juist duizenden de dood had ingejaagd!Slechts vier personen hadden hem namelijk na de oorlog benaderd en bedankt voor zijn hulp.

Dit waargebeurde verhaal geeft hoop in bange dagen. Jan Brokken voert aan dat er in de Talmoed staat geschreven dat er op ieder moment in de wereldgeschiedenis, dus ook nu bedenk ik mij, zich minstens 36 Rechtvaardigen onder de Volkeren zijn. Postuum, na veel inzet van betrokkenen, werd Jan Zwartendijk alsnog geëerd met deze titel ‘Rechtvaardige’ in 1997.

Tijdens zijn leven kreeg Jan, heel pijnlijk, juist een berisping van de Nederlandse regering, omdat hij de regels tijdens zijn consulaat periode in Kaunas aan zijn laars had gelapt. Daarmee is de Rechtvaardige der Volkeren Jan Zwartendijk groot onrecht gedaan. Dat doet je concluderen als je dit prachtige boek uiteindelijk dichtslaat. Ongelooflijk wat Zwartendijk, the angel of Curaçao, samen met Chiune Sugihari, de consul van Japan in Kaunas Litouwen -die handgeschreven transitvisa uitgaf naar Japan- teweeggebracht heeft om een portaal te openen waarlangs onze Joodse medemens kon vluchten. Als een olievlek is zijn valse aantekening, dat voor Curaçao geen visum nodig was, door anderen overgenomen en toegepast. Er zijn meer mensen betrokken geweest om deze vluchtelingen uit Europa te helpen en dat lees je in dit boek. Hopelijk verfilmen ze dit hartverwarmende verhaal nog eens.