Meer dan 6,0 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Fragmentarische passages vormen een radicaal pleidooi voor artistieke subjectivitieit.

Anna Husson 12 november 2024 Hebban Recensent
In Het geluid van een tijdperk (2023) werpt de Argentijnse schrijfster Ariana Harwicz (1977) een scherpe, kritische blik op de hernieuwde debatten in de literaire wereld. In een tijd waarin ‘gerechtvaardigde doelen’ steeds vaker de maatstaf lijken voor literaire erkenning, is haar boodschap kristalhelder: het werk van een auteur moet volledig losstaan van diens persoonlijke moraal en gedrag. Harwicz pleit voor een herwaardering van de auteur als individu, vrij van de druk om aan sociale of politieke verwachtingen te voldoen.

Ze stelt dat voortdurende angst om iemand te beledigen het creatieve potentieel ernstig ondermijnt. Het gevolg is een kunst die steeds verder is aangepast aan de eisen van de markt, in plaats van trouw te blijven aan de artistieke vrijheid. Het geluid van een tijdperk is een pleidooi voor het herstellen van de autonomie van de schrijver en het confronterende karakter van kunst: ‘Hoe zou dat met schrijven zijn als ik terwijl ik schreef de woorden niet zou horen, ze niet kon lezen in hun betekenis? Als tijdens het schrijven een vorm van stilte zou inwerken op het geschrevene en het zou omzetten in iets anders?’ Deze vraag vat de radicale benadering van Harwicz samen: kunst moet transformeren, verstoren, en opnieuw uitgevonden worden.

De vorm van het boek zelf speelt een cruciale rol in deze boodschap. Harwicz presenteert haar ideeën in korte, fragmentarische stukken die soms haast schreeuwend van intensiteit zijn. Het effect is onmiskenbaar: haar woorden roepen op en provoceren. Deze fragmenten zorgen voor een krachtig word-wakker-effect, maar tegelijkertijd lijkt de opzet vooral gericht op het genereren van impact dan het ontwikkelen van diepgravende argumenten. Haar observaties zijn scherp en indringend, maar de chaotische tekststructuur maakt het lastig om haar standpunten volledig te doorgronden. Soms lijkt het alsof haar ideeë in een wirwar van losse gedachten ergens halverwege blijven hangen.

Toch is er ook schoonheid in de chaos. Harwicz beschrijft de essentie van schrijven als iets dat niet kan worden vastgelegd in een eenvoudig en lineair verhaal: ‘De natuur beschrijven is stompzinnig. Hier groeit gras. Daar een sinaasappelboompje. Eerst zijn de sinaasappels groen, dan rijpen ze. Om te schrijven moet iets open blijven. Het interne proces is het enige dat telt.’ In dit licht is de fragmentarische stijl een weerspiegeling van het ongrijpbare karakter van kunst zelf. Van belang is niet de zogenaamde objectieve beschrijving van de werkelijkheid, maar de persoonlijke, subjectieve ervaring van de schrijver — wat Harwicz het ‘connotatieve’ beschrijven noemt.

Maar moet Harwicz zich werkelijk bekommeren om de meningen van critici over de vorm of de structuur van haar werk? Het antwoord is een hartgrondig “nee”. In het laatste deel verandert ze ook van toon, en schuift op naar langere, essayistische teksten waarin ze in een intellectuele briefwisseling met een vriend haar visie op het schrijverschap verder uitdiept. Deze verandering van structuur biedt haar ideeën meer ademruimte en zorgt voor een intiemer gesprek tussen lezer en schrijver. Het resultaat is een diepere, meer verfijnde analyse van haar stelling dat schrijvers niet moeten proberen van hun lezers betere mensen te maken, maar zich volledig moeten richten op de creatie van hun werk.

In dit tweede deel blijft Harwicz scherp in haar kritiek op vigerende normen, zowel binnen de kunstwereld als daarbuiten. Ze stelt ongemakkelijke vragen, en bekritiseert het idee van kunst als een middel voor politieke correctheid of maatschappelijke verlossing. Tegelijkertijd erkent ze haar eigen beperkingen en twijfels, wat haar benadering een ongekunstelde eerlijkheid geeft. Dit maakt dat het boek niet alleen de huidige toestand van de literatuur onderzoekt, maar ook de grenzen van de kunst zelf.

Het geluid van een tijdperk biedt een verfrissende en noodzakelijke reflectie op de hedendaagse literaire debatten. Harwicz’ scherpe observaties over het onderscheid tussen auteur en werk, de druk om te conformeren, en de invloed van commerciële belangen op de kunst zijn niet alleen relevant, maar essentieel voor de toekomst van de literatuur. Harwicz slaagt in wat velen vermijden: de vrijheid om te schrijven zonder concessies, zonder angst, en zonder de verleiding om in de plaats van kunst maatschappelijke boodschappen over te dragen. Haar boek is een oproep om de essentie van het schrijverschap te herontdekken, in al zijn onvoorspelbare en confronterende schoonheid.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Anna Husson

Gesponsord

Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.

Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.

Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk

Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.

Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.

Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug. 

Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.

De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!

De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.

Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.

Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.

Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.

Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.

Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.

Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.

In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.

De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.

Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!