Matige historische roman

In 'Joodse buren' volgt de lezer het gezin Langeveldt. De perspectieven van moeder Josefien en dochter Lise zijn zeer uiteenlopend. Een gebeurtenis tijdens de oorlog bepaalt het verdere leven van beide personages. Voor Josefien bewust, en voor Lise onbewust. Josefien blijft gekweld met het feit dat ze de baby in de roze doek niet heeft aangenomen.

Mijn verwachtingen van dit boek lagen vrij hoog. Ik had al vaak goede recensies voorbij zien komen, en was benieuwd geraakt naar het verhaal. Op sociale media zag ik het vaak gepromoot worden als oorlogsroman, maar dat is niet geheel waar. Al snel werd duidelijk dat het verhaal zich over ruim zeventig jaar afspeelt. Een hele periode voor een boek.
Het boek bestaat uit drie delen die elke een bepaalde tijdsperiode aanduiden. In deel 1 is enkel Josefien aan het wordt, in deel 2 en 3 zijn beide vrouwen in beeld gebracht en deel 4 omvat dan weer enkel het perspectief van Lise.

Deel 1 van het verhaal komt overeen met de flaptekst. Het weerspiegelt de gebeurtenis waarbij Josefien de baby weigert en zelf haar eigen kind probeert te redden.
Hoewel de familie Langeveldt katholiek is, worden ze vaak voor Joden aanzien. Voornamelijk door het uiterlijk van Josefien, iets dat enkele kinderen van haar hebben geërfd. Ik vond dit een heel mooi gegeven. Ik kan me voorstellen dat meerdere personen dit tijdens de oorlog hebben meegemaakt. Alleen werd het niet echt uitgewerkt. Het werd een oppervlakkige opmerking in het boek. 'Hé jij bent een Jood', 'nee ik ben Katholiek'; en daar bleef het bij. Voor mij kwam dit absoluut niet geloofwaardig over. Wanneer men iemand verdacht van een Jood te zijn, werden namelijk papieren gevraagd. Josefien is geen enkele maal naar haar papieren of Jodenster gevraagd.
Elementen zoals dit zorgde ervoor dat het element 'oorlog' enkel een achtergrond gegeven werd. Ik had niet het idee dat er echt wat gaande was. Als er dan iets was dat op WOII kon duiden, werd het (zoals ik net al aangaf) ongeloofwaardig neergezet. De setting toonde meer het verschil tussen rijk en arm, niet zo zeer dat er een Wereldoorlog woedde.
Josefien is gedurende het hele boek goed uitgewerkt, maar medelijden met haar krijg je als lezer niet. Ze is een vrij nors personage, gevuld met een onbenoemde haat. Vooral het concept 'mijn favoriete kind' vond ik zelf een vreselijke eigenschap aan haar. Het was ook iets dat elke keer opnieuw vermeld werd. Dat stoorde na een tijdje wel. Dit was niet het enige element dat maar bleef terugkomen.
De gebeurtenis waar het boek om draait, dat de plot vormt, blijft ook heel oppervlakkig. In deel 1 gebeurt het, en daarna denkt ze er wat over na. De auteur benoemd alles heel letterlijk en laat de personages niet bewegen. Hierdoor blijft Josefien in deel 1 vrij statisch en dat maakt haar vrij onmenselijk. Vanaf deel 2 merk je dat er wel beweging komt in het doen van de personages. Vanaf dan heb ik me er niet meer aan gestoord.
Voor mij voelde dat eerste deel aan als een veel te lange inleiding. Had enkel de gebeurtenis benoemd geweest, en de geboorte van Lise kort beschreven, dan had het boek een betere start gekend.

Voor mij waren deel 2 en deel 3 een stuk aangenamer te lezen. De personages groeide hier ook heel sterk. Niet enkel de perspectieven die je als lezer te zien kreeg, maar ook de anderen werden veel voller en kregen meer persoonlijkheid. Vooral het contrast tussen de twee dames werd heel erg naar voren gebracht.
Een van de top elementen aan dit boek is de weergaven van het antisemitisme. Hoewel in het collectief geheugen enkel nazi's en hun aanhangers antisemitisch waren, toont dit boek de werkelijkheid. Al decennia voor de Tweede Wereldoorlog was (zeker West-Europa) Europa antisemitisch. Dat is een element dat ik vaak in historische romans mis. In dit boek is het wel aanwezig, en naar mijn gevoel een van de weinige geloofwaardige elementen als het gaat om het historische aspect.
Josefien weerspiegelt het antisemitisme samen met enkele andere leden van het gezin. Terwijl Lise net geen verschil ziet tussen de verschillende religies. In het middenstuk van het boek is dit heel mooi uitgewerkt. Een boodschap aan de lezer over dat drastische verschil, en voornamelijk de invloed van geloof op simpele dingen zoals: vriendschap, liefde, schoolleven,...
In het middenstuk wordt eerder het leven beschreven. De gebeurtenis uit deel 1 die eigenlijk de plot vormt, blijft achterwegen. Dit was in mijn ogen heel jammer. Hoewel ik deel 2 en 3 heel aangenaam vond om te lezen, leek het een totaal ander boek te zijn. Het sloot niet helemaal bij elkaar aan. De plot lag een beetje stil en er vormde zich een nieuwe plot.
De setting in deel 2 en 3 was ook aan de betere kant. We kregen beeldig ruimten te zien, en de sfeer paste ook steeds beter bij de situaties die geschetst werden. Het verschil benadrukken tussen arm en rijk, bleef wel op de voorgrond. Het ging een beetje met ups en downs. Vooral de scene van het toneel vond ik qua setting zeer sterk. Terwijl een van de tragische scenes in het boek op vlak van Josefien, net die sterke emoties miste.

Deel 4 was voor mij een beetje een mengelmoes tussen: goed, maar overbodig. Plots gaat de plot verder. Nu ja, het gaat niet verder. Er wordt gewoon gelijk antwoord gegeven om elke mogelijke vraag die je als lezer kan hebben. De plot wordt beantwoord, zonder dat er eigenlijk wat gebeurd is. Er is hierdoor geen climax aanwezig.
Je krijgt ook heel snel door hoe alles in elkaar zit. En eerlijk gezegd, de plot is evenals zeer onrealistisch. Alles is te onwaarschijnlijk om waarschijnlijk te zijn. Vooral het verhaal van mevrouw Polak leek mij iets te ver gezocht.
Het was fijn om te weten hoe en wat, maar langs de andere kant bood het mij als lezer geen voldoening. Lize werd in deel 2 en deel 3 als zo'n fantastisch personage omschreven. Ik kon met haar meeleven, ik deelde haar dromen, en ik zweefde mee op haar roze wolk. In deel 4 wordt zij als personage zo teniet gedaan. Evenals past het personage Lize totaal niet bij het meisje uit de vorige delen.

Ik had veel van dit boek verwacht, maar er zijn teveel dingen die voor mij fout aanvoelde. Het boek is op veel vlakken onrealistisch, en het mist een heleboel historische onderbouwing. Daarnaast zijn er ook voldoende punten op historisch vlak die ondermaats zijn. Zelfs een simpele paspoortcontrole is niet aan de orde.
Voornamelijk het feit dat de plot enkel in deel 1 en 4 besproken werd, en dan nog eens (naar mijn gevoel) slecht uitgewerkt was, deed dit boek de das om. Het boek had veel potentie, wetende met de achterflap, maar er zijn te grote tijdssprongen en deel 2 en 3 passen totaal niet binnen de lijnen van de plot.
Langs de andere kant vind ik dit boek wel geschikt als het gaat om antisemitisme aan te kaarten in Europa. Daarvan is dit wel een correcte weergaven en zeker iets dat ik aanraad aan anderen. De personages waren zeer interessant, en vonden doorheen het boek hun weg wel. Hun verhaallijnen waren elk uniek, goed uitgewerkt en brachten ook een meerwaarden in het verhaal. Zeker de zonen, ondanks dat ze minder aan bod kwamen, dikte het verhaal netjes aan. De schrijfstijl vond ik in het begin niet zo mijn ding, maar dat is naarmate het boek vorderde wel gebeterd. Het leest vlot en luchtig weg. Het boek zit ook boordevol met waardevolle boodschappen over antisemitisme, vriendschap, liefde, dromen en nog zoveel meer.

Zoals de twee Goodreads sterretje zeggen 'it was ok'. Ik raad het aan om eens te lezen i.v.m de antisemitische elementen, omdat daar zeer weinig boeken van bestaan die het correct weergeven. Hoewel ik aanvankelijk dacht dat het boek mij omver zou blazen, was het uiteindelijk niet geheel mijn ding.