Voordat alles beter werd

Recensie van:
Voordat alles beter werd
Avant que tout s'améliore
Auteur :
Rosemarijn Milo
Rosemarijn Milo dacht aanvankelijk dat zij celliste zou worden, maar ging na haar conservatoriumopleiding rechten studeren. Zij werd advocaat en rechter. Tegen het einde van haar juridische loopbaan is ze definitief in Frankrijk gaan wonen, waar ze nog een aantal jaren heeft gewerkt als juridisch vertaalster om tenslotte schrijfster te worden.
Bibliografie:
Brieven uit La Dominance (2012),
Een vervlogen droom - verslag van een te kort leven (2019),
Het hoge woord (2020),
Een jaar uit het leven van P.M.C.J.S. (2021),
Hopeloos verliefd op Frankrijk (2022),
Rollenspel (2023),
Mantel van schaamte (2024)
Wijze van lezen:
via Dbieb Leeuwarden geleend.
Uitgeverij:
U2pi
Genre:
Psychotrauma’s/vriendschap/Aids
Cover en flaptekst:
Een prachtige kleurencombinatie rood roze en groen tinten. Een soort van schakel waarbij de symbolen voor de vrouw in elkaar haken en die van de man. Maar ook die van de mannen en de vrouwen samen vormen een geheel, een verbond. Een krachtige symboliek.
De flaptekst is intens en indrukwekkend maar daarnaast ook informerend en nieuwsgierig makend naar dit verhaal.
Quote:
Pagina 84
Ik vind dat dit stuk tekst de thematiek in dit boek perfect vat:
Mom and Dad were loving people
Always busy with their kids
We always seemed a happy family
I see my mother in the kitchen
When my Dad dat sat his desk
We always seemed a happy family.
But there were problems
Some with money
Some with schools
And there were fights
Among my brothers
I thought of them as fools .
And I sneaked to my corner
Cause I didn’t want a fight
I hated all the yelling
And the screaming
And as I lay in bed at night
I thought Oh god
Am I adopted
Cause I don’t belong to them
I was different
Mooie teksten:
Opgedragen aan mijn broer Erik Milo (1952-1991) die geleefd heeft voordat alles beter werd.
For a moment I knew-
Well I hoped – I dreamed
We could make it
And fly to the moon
Everything, me and you
was perfection – it seemed.
But perfection has faded too soon.
So a dreamer I’ll stay!
(Perfect cliché).
Couplet van het lied ‘This is the life for me’ uit de musical ‘You can’t dance on wooden shoes’ met liedteksten van Erik Milo.
Het verhaal:
Voordat alles beter werd is een tragikomedie tegen de achtergrond van het Amsterdam van de negentiger jaren, toen de aidsepidemie voorpaginanieuws was. Vier jonge mensen proberen gezamenlijk te ontsnappen aan discriminatie en aids. Zij denken daarvoor een ongebruikelijke oplossing te hebben gevonden. Misschien zijn ze daarin wel geslaagd, maar er is geen ontsnappen aan alle andere problemen die zij op hun pad vinden. Iedere oplossing brengt een nieuwe probleem aan het licht en laagje voor laagje worden de conflicten en trauma’s uit het verleden blootgelegd. Zal het kaartenhuis instorten?
Mijn leesbeleving:
Dit boek volgt de levens van Stefan Tersluys, Paul van Opzeeland, Florence Gangel en Lisette Viruly en eerst zijdelings maar dan volop met Jochem en in de achtergrond vaste vrienden, kennissen en de moeder en stiefvader van Jochem.
In de genoemde personages vond ik veel terug van de persoon Rosemarijn Milo: het cello spelen, de dagelijkse verhalen uit de praktijk van een advocaat, het rechtssysteem en de manier van rechtspreken van rechters, het ongelooflijk druk(kende) werk van een huisarts die alle ziel en zaligheid in het werk door laat sijpelen. In de Japanologie en alles daaromtrent vond ik haar broer Erik terug.
Voor mij voelde het lezen van dit boek alsof ik in de hoofden van de personages kroop. Ik zag en voelde haarscherp wat zij mee maakten. Hun dagelijkse belevenissen lieten mij niet los. Ik begrijp het boek Mantel van schaamte dat in 2025 uitkwam nu nog beter. Dat raakt me qua gevoel nu nog meer. De karakters en de gedragingen van de personages zijn daardoor nog kraak helderder geworden.
Omdat ik bij hen was in rauwe, hartverscheurende en mensonterende omstandigheden maar ook bij vreugdevolle, passionele en liefdevolle gebeurtenissen in dit boek Voordat alles beter werd. Het lichaam dat psychisch en innerlijk een strijdtoneel wordt door de ernstige ziekte Aids. Wat hing daar een oordeel en taboe omheen. Wellicht gevoed door onwetendheid en generalisatie. Terwijl patiënten liefde, een arm om hen heen en steun nodig hebben. De bewoners van de Apollolaan en diegene daarmee annex hadden dat lef wel in hun lijf en het hart op de juiste plek. Zo beschreven dat je een mens op zijn meest kwetsbaar meemaakt. Wat kun je aan als je het aan den lijve ondervindt en waar trek je de streep of sleep je jezelf tot de bittere eindstreep. Glashelder en invoelend beschreven. Emotioneel en diep rakend.
Wat mij diep raakte en pijn deed was de houding van de grote massa over zaken als liefhebben, samenwonen en trouwen van een vrouw met een vrouw of een man met een man. Dat er een voor de buitenwereld gecreëerde, gedoog constructie moest worden gesloten om maar niet het mikpunt van psychische en fysieke uitingen van geweld te hoeven zijn.
Maar ook de zeer stugge, stramme, door geloof overtuigde en ingezette handelingen en uitspraken om er maar vanaf te zijn en er niets mee te hoeven familie vond ik stuitend. En dat laatste woord dekt de lading niet eens genoeg.
Ik vind het ongelooflijk knap dat Rosemarijn de personages tot leven wekt. Alsof ze allemaal rond de tafel gezeten hebben met haar en door met elkaar te praten gestalte hebben gekregen. De psyche van ieder personage wordt laagje voor laagje afgepeld door middel van inzage in verleden en heden van de personages. Hetzij door herinneringen, brief wisselingen, dagboek aantekeningen of het voren van diepgaande maar zeer waardevolle gesprekken.
Ook vond ik het leerzaam. De wereld van een cello speler en wat daar op professioneel niveau allemaal bij komt kijken, de enerverende en drukke baan van een huisarts diep respect voor die beroepsgroep. Dat had ik al maar nu nog meer. De fascinerende, frappante, hartverscheurende en kwetsende verhalen uit de advocatuur en het rechtssysteem. De inkijk in de fascinatie voor Japan, en dan het gehele plaatje met taal, kleding, schrift, cultuur. Die algehele passie werkt aanstekelijk.
Maar ook hier moet ik zeggen petje af, diepe buiging Rosemarijn Milo hoe je ook deze thematiek aan alle kanten belicht en door de personages laat verwoorden. De lezer zelf laat nadenken, voelen en een mening doet vormen.
Ik ben en blijf fan en lees graag meer boeken van Rosemarijn Milo.
Mijn mening:
Ik geef 5 sterren.
Een weergaloze, diepgaande, filerende, reflecterende, uit het leven gegrepen heftige achtbaanrit doorheen de menselijke psyche en belevingswereld. Het bespreekbaar maken van moeilijke onderwerpen als seropositief zijn, HIV en Aids. De voelbare, pijnlijke, hartverscheurende, rauwe lijdensweg van een mens op diverse manieren. Zowel psychisch als fysiek.
De tonen die je uit een muziek instrument teweeg brengt die hebben verschillende hoogtes, sterktes en klankkleuren en daardoor telkens een andere betekenis. Maar voor het publiek zijn ze telkens van andere waarde. Ze raken de mens van binnen in hun gevoel. Laten mensen hun verdriet of woede vergeten of ontspannen bij stress.
Ook de tonen of het geluid dat je maakt bij met elkaar praten zijn op verschillende hoogtes. Het gevoel bepaalt de sterkte en de hoogte. Luide en harde geluiden worden vaak als afwijzend beoordeeld terwijl als je beter luistert dit stemgeluid niet gebruikt wordt om bewust woede uit te lokken maar ook innerlijk verdriet verstopt. Door kwaad en luid te spreken durft de ander niet dichtbij te komen en hoeft er geen energie gebruikt te worden om een conflict op te lossen. Door zachtjes of rustig te spreken kun je ook diverse gevoelens uitdrukken. Die vaak sneller geaccepteerd worden dan harde schelle stem geluiden. Terwijl daar ook heus venijn in kan schuilen of een maskerade van wat men echt voelt.
Het bespelen van het tempo van muziek en de daaruit voortvloeiende gevoelens komen overeen met het gebruiken van je stem. C’est le ton qui fait la musique.
Ik ben diep onder de indruk. Zoals met alle boeken van Rosemarijn Milo. Psychologisch zeer krachtig, eerlijk en oprecht. Men legt gaandeweg alles eerlijk op tafel. Het knettert knalt en dondert maar veel later is er dan ook ruimte voor overdenking, bezinning en hernieuwde toenadering tot elkaar. Leerzaam en interessant.