Een jaar uit het leven van P.M.C.J.S.

Recensie van:

Een jaar uit het leven van P.M.C.J.S.

Een jaar van honger en muziek

Dit boek is het afsluitende deel van een drieluik. De twee eerdere delen, 'Een vervlogen droom - verslag van een te kort leven' en 'Het hoge woord - vijf vrouwen en een familiegeheim', zijn bij dezelfde uitgever verschenen.

Auteur:

Rosemarijn Milo,

Marthjes dochter, dacht aanvankelijk dat zij celliste zou worden, maar ging na haar conservatoriumopleiding rechten studeren. Zij werd advocaat en rechter. Tegen het einde van haar juridische loopbaan is ze definitief in Frankrijk gaan wonen, waar ze nog een aantal jaren heeft gewerkt als juridisch vertaalster om ten slotte schrijfster te worden. Zij publiceerde eerder ‘Brieven uit La Dominance’, 2012, en ‘Een vervlogen droom – verslag van een te kort leven’, 2019, en ‘Het hoge woord’ – vijf vrouwen en een familiegeheim’ in 2020.

Wijze van lezen:

Recensie-exemplaar ontvangen van uitgeverij in ruil voor mijn deelname aan de blogtour georganiseerd door Eveline Kleuskens van Maanlicht Maanwerk recensie.

Uitgeverij: U2PI

Genre: historische roman

Cover en flaptekst:

Een foto van vroeger. Een lange straat met aan weerszijden huizen. Aan de randen kun je zien dat het een oude foto is. Dan is gelijk mijn interesse gewekt. Ik ben zeer geïnteresseerd in historie.

Op de achterkant een deel van dezelfde straat maar dan in close up. De flaptekst vind ik gelijk al intens. Ik wil gaan lezen.

Quote:

Niet eens zo zeer een zin of uitspraak die mij aangreep. Maar het meest aangrijpende vond ik de overlijdensakte. Later het gedicht met foto aan de wand. Zoveel verdriet alles in woord en beeld, zo’n jong leven, zo definitief voorbij. Maar niet uitgewist door de tijd. Zo intens mooi in woord en beeld reist hij telkens mee.

Mooie tekst:

ZIE ’t bloeien in de beukenhagen

En hoe de bloesem vruchtknop wordt.

Hoor hoe de klare beek gestage

Haar water naar beneden stort.

Bloeiend gewas, dat door mijn dagen

Uw geur verspreidt en rijper wordt;

U in mijn ziel diep nederstort!

Ik heb vernomen de oude sage

Die in dees dagen wakker wordt:

De dode winter ligt verslagen,

Zijn ijzelbloei is snel verdord…

Ach lief, gij moet niet verder vragen,

Leven en dood zijn even kort.

Uit: Frank Valkenier ‘Getijden van het hart’ , concertino voor hobo IV Uitgeverij Het Spectrum – Utrecht Brussel MCMXLVII

Het verhaal:

Het was niet zomaar een jaar, dat van de zomer van 1944 tot de zomer van 1945. Voor P.M.C.J.S., in de wandeling Marth of Marthje, was het een jaar met meer schokkende ervaringen en gebeurtenissen dan veel mensen in hun hele leven te verstouwen krijgen. 'Eén jaar uit het leven van P.M.J.C.S.' is een intiem en indringend portret van een jonge moeder die de hongerwinter in Amsterdam moest zien te overleven. Het is tegelijkertijd een verslag van het leven van alledag en van de bijna onoverkomelijke problemen waarmee de mensen, met name de vrouwen, in die meedogenloze tijd geconfronteerd zijn geweest. Het verhaal is niet voor niets opgedragen aan 'alle vrouwen die in bittere oorlogsomstandigheden een kind ter wereld (hebben) moeten brengen.' Gelukkig voor Marthje was er in dat jaar van hongersnood ook veel muziek in huis.

Mijn leesbeleving:

Dit afsluitende deel in de trilogie van Rosemarijn Milo raakte mij het diepste. De verschrikkelijke hongerwinter in die vreselijke Tweede Wereldoorlog; tijdens het lezen ervaar je alle gevoelens van wanhoop, depressiviteit, uitzichtloosheid, honger, verdriet, gemis en angst tot in je tenen. De muziek in huis die slechts even alles verzacht. Maar als deze verstomt komt alles keihard terug.

Ook het besluit om de kinderen voor hun gezondheid naar Friesland te sturen. Maar ver weg van alles dat zo vertrouwd is. Ik zag de noodzaak maar ik vond het hartverscheurend. Twee kleine mannetjes alleen op reis. Gelukkig naar lieve mensen; die hen niet alleen lichamelijk voedden maar ook al hun liefde, genegenheid en warmte schonken.

Rosemarijn schrijft opnieuw zo levensecht en voelbaar, ook al heeft haar moeder nooit zelf een dagboek geschreven. Ze vindt continu de juiste snaar, zo beeldend alsof ik overal bij was. De oorlog heb ik niet meegemaakt maar door het lezen van dit verhaal was ik er daadwerkelijk bij. Zo knap vind ik dat. Rosemarijn kan toveren met taal.

Het moeilijkste en meest verdrietige vond ik de pijnlijke lijdensweg van Rob(je). Ongelooflijk ziek en ver van huis in vreemde ziekenhuizen. Een moeder die niet bij hem kan zijn. Ook hier kon ik me levendig verplaatsen in de psychische en fysieke belevingswereld van Rob(je). Weliswaar zat zijn vader aan zijn bed maar van zijn vader ontving hij geen warmte. Slechts mensonterende adviezen gebaseerd op religieuze overtuigingen waar ik terstond kotsmisselijk van werd.

Je kunt nog zo orthodox opgevoed zijn maar om je verwrongen visie op het geloof over te brengen op je zoon die doodsangsten en helse pijnen doormaakt dat vind ik ver beneden peil. Maar dat is mijn mening.

Het schrijven van deze recensie vond ik zwaar. Door het overlijden van een lief klein jochie, door de hardvochtige, trieste, kille en het nooit goed genoeg doen beleid van de ouders. Niet in staat kunnen zijn te genieten, Guusje die niet getroost of gekoesterd wordt die het nooit goed kon doen. De omstandigheden waren ook gruwelijk. Maar van liefde merkte ik niets. Slechts het ijskoude gevoel van kilte voelde ik. Ik had vaak de neiging om het baby’tje Rosemarijn uit de wieg te halen en haar continu te troosten met huid op huid contact. Zo had ik met haar te doen. Ook wilde ik Rosemarijn Milo niet beledigen met mijn woorden.

De jeugd van Marthje was verre van ideaal. Door een jong overleden moeder, een vader die al zijn liefde aan zijn kinderen wilde geven maar het door werk en het verdriet om zijn vrouw niet kon. Maar dan zou je denken dat Marthje het dan wel anders zou doen. Ik voel ook compassie en medelijden met haar. Nooit had ze geleerd hoe om te gaan met een kind. Haar echtgenoot die achteraf voor haar niet ideaal was.

Iets in de trant van “twee geloven op een kussen daar slaapt de duivel tussen”. Ikzelf leerde dat geloven liefdevol moet zijn. Niet wreed en een God die continu kwaad is. Verschrikkelijk hoe mensen de bijbel verkeerd uit leggen en hun kinderen ermee vergiftigen. In dit verhaal zie je hoe dat zijn sporen na laat in alle levenskeuzes. Als je karakter dan ook niet daverend is dan is dat extra vernietigend voor je kinderen. Jaloezie en het nooit goed genoeg doen zijn fataal voor het leven van een opgroeiend kind.

Ik had de kinderen in dit gezin zoveel meer liefde, warmte, positiviteit en genegenheid gewenst. Ondanks de bittere omstandigheden van de oorlog. Maar ook dat ondanks het verlies en het verdriet van overlijden er meer had mogen zijn zodat innerlijke heling in gang was gezet.

Ook nu zijn de foto’s en tekeningen in dit boek weer indrukwekkend mooi. Het voorwoord, de inlegvellen van de auteur en het nawoord verklaren veel en leggen veel uit. De muzikaliteit van de vader van Rosemarijn en ook van haar moeder geven te midden van alle bitterheid toch ook weer hoop. Ze maakt woorden overbodig als spreken niet lukt.

Ik vind het jammer dat de blogtour voorbij is. Rosemarijn Milo schrijft uitmuntend. Ik ga haar missen.

Mijn mening:

Ik geef 5 sterren.

Prima opbouw.

Duidelijk en verklarend voorwoord en nawoord. Beeldende schrijfstijl. Je bent zelf overal bij qua psyche en fysiek gaat dit boek je niet in de koude kleren zitten.

Een magnifiek afsluitend deel van de trilogie. In diverse tijdsperioden. Deel een “Een vervlogen droom” rond 1900 over een sterke, intelligente, observerende, feministische en lieve vrouw. Die de tijd waarin ze leefde niet getroffen had. Maar die haar man op handen droeg. Haar man die haar ondanks zijn liefde voor haar niet begreep. De veel te vroege dood die als een verwoestende tsunami door ettert in de volgende generaties. Het tweede deel dat na de Tweede Wereldoorlog speelt ; Het hoge woord waarin we de weduwnaar van Guusje, Karel, innerlijk zeer goed leren kennen. Zijn visie op zijn leven en lijden. Emotionerend vond ik het. Een lieve man met zoveel tegenslag. En dan het afsluitende derde deel over Marthje die in een alles vernietigende oorlog probeert te overleven. Maar die de wonden van haar verleden continu herbeleeft en die ook geslagen wordt door het leven. En dat ook zijn sporen nagelaten heeft in het leven van Rosemarijn en haar broers.

Bedankt Elise Kleuskens van Maanlicht Maatwerk en Rosemarijn Milo voor deze blogtour.