De Holocaust door de kogels. Uitroeiing met wortel en tak.

Zes miljoen Joden, bijna of meer, zijn door de Nazi’s vermoordt. In Polen zo’n 91% van de Joodse gemeenschap, in Nederland zo’n 71%. In de Sovjet-Unie volgens Saul Friedländer één miljoen, 36%. In Oekraïne onderdeel van de Sovjet-Unie werden zo’n 200.000 duizend Joden vermoord door slechts 1400 Duitse soldaten echter meegeholpen door rond de 12.000 Oekraïense militieleden.
Kille kale koude cijfers en hoe groter de getalen hoe méér de gewezen mens zelf er onder verdwijnt.
De Amerikaanse historicus Wendy Lower raakte geïntrigeerd door een foto die zij zag waarop een vrouw door Oekraïense militieleden en Duitse soldaten samen met haar (?) twee kinderen wordt vermoordt door de kogel. De foto toont nog het voortspuwende rook van de geweren waarmee werd gevuurd en in haar en in haar zoektocht ontspint zich een spannend verhaal naar willen weten, de waarheid trachten de vinden en wie is die vrouw, wie zijn die kinderen en wie waren de daders? Wie is de fotograaf hoe kon hij die opnames maken daar zij ontdekt hij maakte een serie (vijf) op diezelfde plek en allen opgenomen in het boek. Haar leidraad bij haar intense en immense zoektocht in het verwoeste en vergane verleden is het motto “afwezigheid van bewijs geen bewijs van afwezigheid is”. Haar zoektocht doet haar stuiten op hoe hele families door kogels in (zelf) gegraven kuilen of in ravijnen in elkaars aanwezigheid domweg werden vermoord. Gemeenschappen, complete Sjtetls werden vernield daar in Oost-Polen, Oekraïne, de Baltische Staten de Duitsers een vrijbrief hadden afgegeven en het antisemitisme dat daar al welig tierde extra vlam kon vatten. Een ‘Jäger-bericht’ uit Litouwen vermeld 137.346 Joden doodgeschoten. Joodse kinderen die na 1930 geboren waren hadden nog geen overlevingskans van twee procent!
Daar het bloedbad van Babi Jar waar op twee dagen in september, de 29ste en 30ste meer dan 33.000 duizend joden werden doodgeschoten is de rest van de ontiegelijke vele moordpartijen in Oekraïne uit het zicht verdwenen en Lower komt zij op basis van andere studies tot een gruwelijk getal van 1 tot 1,5 miljoen – factor vijf tot zeven van hierboven – vermoorde Joden in Oekraïne daar het bloedbad waar zij opstuit wat zich ontwikkelt in Miropol op honderden andere plekken op het platteland, in bossen, bij ravijnen, op rivieroevers werd herhaalt.
In haar lange zoektocht vindt ze de daders, de fotograaf en gaat op zoek naar de familie “de vermiste vermisten” van wie niets werd bijgehouden, niets van werd gearchiveerd, geen naam, geen plaats, geen graf ze waren gewoon onderdeel van de bodem geworden en hoe de bodem door er in te graven, dode lichamen in te dumpen, weer dicht te gooien verandert, hoe kinderbotten sneller vergaan en dus bijna niet worden teruggevonden, waardoor het terug gevonden kan worden zo ook de plek van deze moordpartij op deze vrouw en kinderen. Lower blijft zich inspannen om familie, overlevenden hiervan te vinden en ze komt dichtbij … mogelijk.
‘Het Ravijn’ is een indrukwekkend fascinerend boek van een schrijfster die door een foto dermate geraakt wordt dat ze wil weten wat daar gebeurt in een zoektocht om die vrouw, die kinderen hun naam terug te geven, weer willen weten wie ze waren dan slechts deze foto waarop die kinderen moeten toezien hoe de vrouw als eerste wordt vermoord en vermoedelijk de diepte daar ze op de rand staat in zal kiepen en vraag rijst of die kinderen er niet gewoon levend achteraan zijn gegooid en levend zijn begraven zoals uit vele getuigenverklaringen blijkt.
Het boek dichtslaand dringt zich het besef op hier zijn honderdduizenden, mogelijk meer dan een miljoen Joden, ontwortelt – met wortel en tak uitgeroeid.